________________
વાંચવું નહિ. વિકાર વધે તેવી કથાવાર્તા સાંભળવી નહિ, નિંદાકુથલી, ઈર્ષા તજવાં.
બાચયૅભાવવર્ધક કથાવાર્તા સાંભળવી, બ્રહ્મચર્યની ભાવનાને પોષે તેવું વાચન રાખવું. ચાવીને ખાવાની ટેવ પાડવી. વિકારા વધે ત્યારે રસાળ ભેાજના પર ખૂબ સંયમ રાખવે. ઉપવાસ, એકટાણાં, આયૂંખિલ કરવાં, ઉપર કહ્યું તેમ જાપનું અવલંબન લેવું. સ્ત્રીજાતિનાં દુઃખા દૂર કરવા કમર કસવી. પુરુષે! પ્રત્યે બાળભાવે જોવું. પેાતાના ક્ષેત્રને ચેાગ્ય એવી સેવામાં ચિત્ત જોડી રાખવું. કાઈ પણ એવા આદર્શ પુરુષનું જીવનચરિત્ર સામે રાખવું, કે જેમાંથી બ્રહ્મચર્ય ભાવનાની પ્રેરણા અને પોષણ મળે અને વિકારાના આવેગા શમી જાય.
આટલામાં ઘણું આવી જાય છે, એમ છતાં પેાતાને માટે બીજા નવા જે જે નિયમે સ્ફુરે, તે તે ઘડી લેવા. નોંધપોથી લખવાથી વિચારામાં મૌલિકપણું અને દૃઢતા આવે છે. જેતે સત્યની લગની લાગી છે, એને વહેલી-મેડી બ્રહ્મચર્યની લગની અવશ્ય લાગવાની જ. બ્રહ્મચર્ય પાળવું પ્રથમ જેટલું જેટલું કહ્યુ લાગે છે, તેટલું પછી, એટલે કે એ માર્ગે આગળ વધ્યા પછી કઠણ લાગતું નથી બ્રહ્મચર્ય જ જીવનનું સ્વાભાવિક બળ છે. બ્રહ્મચર્યપ્રેમીને સંયમ, લેાકવાત્સલ્ય અને નિ:સ્પૃહી, ખરી નીડરતા કેળવ્યા વિના છૂટકા જ નથી. આ કેળવણી એવી સાધિકા કે એવા સાધકને અપૂર્વ શક્તિધર બનાવી મૂકશે. પુરુષને જેમ બ્રહ્મચય સ્વાભાવિક હોઈ તે બ્રહ્મચર્ય પાળવાના હક છે, તેમ સ્ત્રીને પણ તેટલે જ હક છે.
પ્ર૦ કૈંધ આવે ત્યારે શું કરવું જોઈએ?
ઉ॰ ક્રેધનું મૂળ આપણે જોઈ તપાસીને પહેલાં તે ક્રેાધ ન જ થાય એવી સ્થિતિના પુરુષાર્થ કરવા જોઈ એ. આપણી હઠીલી વૃત્તિથી, અભિમાનથી અથવા આપણી ઇચ્છા કરતાં વિરુદ્ધ વાતાવરણુ દેખવાથી આપણે મગજને કાબૂ ગુમાવી બેસીએ છીએ. એટલે આપણે ડીલીપિત્ત, અભિમાન અને આપણી કામનાને ટાડવાને
૨૨
