________________
સામાજિક અને રાજકીય ક્ષેત્રો
ધાર્મિક અને આર્થિક્ષેત્ર પછી સામાજિક ક્ષેત્રમાં જૈન ધર્મ ઇતિહાસમાં કેટલાંય શ્રાવકશ્રાવિકાઓનાં બ્રહ્મચર્યલક્ષ્ય અને અહિંસાની સમાજ અને રાજ્યમર્યાદાઓ છતાં આગળ વધવાના નમૂનાઓ અનેક મળે છે.
પોતાના સગા ભાણેજો (જમાઈના પુત્રો) ને ન્યાય ખાતર મદદ કરનાર વૈશાલીના ચેટક મહારાજા અદ્ભુત છે. હા, તેઓ સામુદાયિક યુદ્ધ નથી રોકી શક્યા. ઊલટા તેમાં મોખરે રહ્યા છે પણ ભાણેજ સગપણે તેમને રૂકાવટમાં નાખ્યા નથી.
બ્રહ્મચર્યલક્ષ્યમાં શારદાદેવી અને રામકૃષ્ણની તથા કસ્તૂરબા અને ગાંધીજીની જોડીને વટી જાય, તેવો નમૂનો વિજયશેઠ વિજયા શેઠાણીનો છે. જેઓ ગૃહસ્થાશ્રમી છતાં એક શય્યામાં સૂવા છતાં નૈતિક બ્રહ્મચારી રહી શકેલાં. બાકી એકપત્નીવ્રતધારી શ્રાવક અને એકપત્નીધારી શ્રાવકોનો તો જૈનધર્મશાસ્ત્રોમાં તથા જૈનધર્મ ઇતિહાસમાં પાર જ નથી. અહિંસાના વ્યક્તિગત પરિવર્તન અને પ્રખર ક્ષત્રિયવટ સાથે અહિંસાનો તાળો મેળવના૨ સુદર્શન જેવાં પાત્રો પણ ઓછાં નથી. જે અર્જુનમાળી જેવા પ્રતિરોજ સાત ખૂનો કરનારને પણ ધર્માનુરાગી અને પૂર્ણ અહિંસક બનાવી શકે છે. ભગવાન મહાવીરે ખુદે તો સામાજિક મૂલ્યરક્ષા માટે તથા પ્રચંડ વિષધર સર્પના હૃદય પરિવર્તન માટે પણ વ્યક્તિગત અહિંસાની સફળતા પ્રબળ રીતે પુરવાર કરી જ છે. સામાજિક મૂલ્યરક્ષા કાજે ૧૭૫ દિવસનો મહાવીરનો તપ અભિગ્રહ પણ અભૂતપૂર્વ જ છે, કે જેને સંત વિનોબા સર્વોપરીતત્ત્વ તરીકે કબૂલે છે તેવું નારી ગૌરવ સમાજ પ્રતિષ્ઠિત સર્વધર્મ ઉપાસના ૦ ૪૫
