Page Text
________________
૨૫
અઘ્યાય પાંચમો
આત્મા જે ક્રિયામાં આસકિતપૂર્વક ભળે તે ક્રિયા આત્માને બંધનકર્તા છે જ.
જો કે આત્માનું સર્વોચ્ચ સ્વરૂપ તો એવું છે કે એ પ્રભુ કશું કરતો નથી. એને તો કર્મબંધન પણ નથી, તેમ કર્મફળનો ભોગવટો પણ નથી. પણ જે જીવ કર્મસંગી છે, તેને માટે જ આ સંસાર અને સંસારનાં બંધન છે. પાપ કે પુણ્ય સાથે પણ પ્રભુને નિસ્બત નથી. એની પ્રાર્થના કરવાથી કોઈ એમ ન માને કે એ પાપ કે પુણ્ય કોઈનાં એ લેશે દેશે. આ બધા પાપપુણ્ય, વિકર્મ, અકર્મ કે કર્મ એ બધું કર્મસંગી જીવન માટે છે. એ જ બંધાયેલો છે, માટે એને મુકત કરવા સારુ નવ દ૨વાજા વાળા શરીરમાં રહેલા જીવને મનનો સંન્યાસ અને અંતરનો સંયમ કરીને જાગતી ચોકી રાખી કર્મો કરવાનાં છે, આવી રીતે કર્મો કરવા છતાં, તે પોતે કશું કરતો કે કરાવતો નથી એમ જ કહી શકાય; કારણ કે આસક્તિનો લેપ પોતાને એ લાગવા જ દેતો નથી.
અહીં તને એક સવાલ થશે કે જીવને કર્મસંગી કેમ બનવું પડયું” આનો ઉત્તર તારું અંતઃકરણ જ તને આપશે. અંતઃકરણનો અવાજ સાંભળ્યા વિના એ પ્રશ્નનું સમાધાન મેળવવાનો બીજો એકે રસ્તો નથી. છતાં તને હું બે શબ્દો કહું છું તે સાંભળ. અજ્ઞાન અને મોહ એ બે પરસ્પર પિતાપુત્રના સંબંધવાળા છે. એક અપેક્ષાએ અજ્ઞાન એ પિતા છે અને મોહ એ પુત્ર છે; જ્યારે બીજી અપેક્ષાએ મોહ એ પિતા છે અને અજ્ઞાન એ પુત્ર છે. અજ્ઞાન વિના મોહ નહિ, અને મોહ વિના અજ્ઞાન નહિ; પણ મોહ દૂર કરવા માટે પહેલાં જ્ઞાનની એક જ ચિનગારી હોય, તો મોહનો પડદો ધીરે ધીરે ખસવા માંડે છે અને એ પડદો ઠામુકો ખસી જાય ત્યારે આત્મજ્ઞાનનો સંપૂર્ણ વિ ઝળહળવા માંડે છે. પરંતુ પહેલાં આત્મજ્ઞાન થવું જ જોઈએ, એના વિનાની બધી સાધના વૃથા. જપ, તપ, તીર્થ, યોગ, ઈત્યાદિ બધું એના માટે જ છે. આથી તને કહું છું કે હૃદય, બુદ્ધિ, નિષ્ટા અને તત્પરતા એ સધળી તારી સાધનાસામગ્રીને એમાં કેંદ્રિત કરી દે અને કર્મ કરવા માંડ. જ્ઞાની પુરુષો સૌથી પહેલાં અંતઃકરણની શુદ્ધિ કરે છે, પાપને ધોઈ નાખે છે અને હૃદય, બુદ્ધિ, નિષ્ઠા અને તત્પરતા એ સધળી સાધનસામગ્રીને આત્મજ્ઞાનની સાધનામાં જોડી દે છે. આમ કરવાથી અંતે એવી દશામાં તે પુરુષો આવી જાય છે કે, પછી પુનર્જન્મ કરવા જ પડતા નથી. પરંતુ તને અહીં ફરીને યાદ આપું છું કે આવા જ્ઞાનીના જીવનમાં પણ લોકહિત તો મુખ્ય ભાગ ભજવે જ છે.
ધનંજય ! તને જાણીને નવાઈ થશે, પણ તેવું કશું જ નથી. જગતનો આત્મા
| SR No. | 008084 |
| Book Title | Jain Drushtie Gita Darshan Part 1 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Santbal |
| Publisher | Mahavir Sahitya Prakashan Mandir Ahmedabad |
| Publication Year | 1995 |
| Total Pages | 344 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati, Philosophy, & Religion |
| File Size | 19 MB |