Page Text
________________
અધ્યાય પાંચમો
૨૫૩
સુખદુઃખ, લાભહાનિ કે જયપરાજયથી કશી અસર ન થતાં તેઓ સમતાવાળા હોય તેમ લાગે છે, પણ ઉપરના બન્ને વર્ગમાં ઊંડાણથી જોઈશું તો નિર્દોષતા નથી હોતી. દંભી માણસ દોષિત હોય છે કે બને છે, તેમાં સંદેહ નથી જ. પરંતુ ઉપર બતાવેલા બીજા વર્ગનાં પ્રાણીઓ પોતાના કે પોતાના નિકટના સ્વજનોનાં સુખદુ:ખ લાભહાનિ કે જયપરાજયથી રાગદ્વેષને આધીન તો પળેપળે થઈ જાય છે. સારાંશ કે એમની સમતા ટકતી નથી, કારણ કે શ્રીકૃષ્ણગુરુએ કહ્યું તેમ એવા વર્ગની સમતા નિર્દોષ નથી હોતી. હવે એ કહેવાનું ભાગ્યેજ હોય કે નિર્દોષ સમતામાં જેમનું મન (અહીં મન એટલા માટે લીધું કે બુદ્ધિના કુતર્ક કરતાં મનના વિકલ્પો જ વિષમ છે, માટે એ) ઠામ ઠરીને બેઠું, તેઓ આત્માની ઉત્કટ દશામાં ઠામ ઠરીને બેઠા જ જાણવા. જૈનસૂત્રોમાં પણ એમ જ કહ્યું છે કે આવા ક્ષાયિક સમકિતી જીવો, મોક્ષ પામી જ ગયા સમજવા. તેઓ સંસારમાં હોય તોય મોક્ષનાં મોતી છે, કારણ કે જગતના તેઓ ગુલામ નથી હોતા; જગતના સ્વામી હોય છે. તેઓ સંસાર જીત્યા જ ગણાય અને એમનો મોક્ષ ભલે સ્થૂળચક્ષુએ કે કાળ ગણતરીને હિસાબે દૂર હોય, પરંતુ વસ્તુતઃ નજીક છે. માત્ર પ્રારબ્ધકર્મ ક્ષીણ કરવા અર્થે પુરુષાર્થ ફોરવવા તેઓ દેહધારી રહ્યા હોય છે.
બ્રહ્મમાં ઠરવું અને સમતામાં રહેવું. એ બન્ને એક જ ચીજ છે, એ વાત તો કહેવાઈ ગઈ. હવે અર્જુનને ઉદ્દેશીને શ્રીકૃષ્ણજી, એ સમજાવે છે, કે તેવા પુરુષની સમતા સંસારમાં કેમ ટકે છે?
न प्रहृष्येत्प्रियं प्राप्य नोद्विजेत्प्राप्य चाप्रियम् । स्थिरबुद्विरसंमूढो ब्रह्मविद्ब्रह्मणि स्थितः ॥ २० ॥ પ્રિય અપ્રિયના યોગે, હર્ષ ઉગ ના ઘરે;
ઠરેલ બ્રહ્મમાં જ્ઞાની, અમુગ્ધ, બુદ્ધિનો સ્થિર. ૨૦ (પ્રિય કૌતેય ! સમતાના પ્રભાવે જ બુદ્ધિની સ્થિરતા થાય છે એ તો હું તને કહી જ ગયો છું. આને પરિણામે તેવો સાધક મોહમાં ખૂંચતો નથી અને બ્રહ્મમાં ઠરતો જ જાય છે એટલે તેને ખરો બ્રહ્મજ્ઞાતા ગણી શકાય.
હવે તને પ્રશ્ન થશે કે જો આટલું બધું છે તો પછી પુરુષાર્થનો હેતુ શો ? પુરુષાર્થનો હેતુ એ કે પ્રિયના યોગમાં હરખ ન કરવો, અને અપ્રિયના યોગમાં ઉગ ન ધરવો. આથી જ સંસારની ઝંઝટમાં રહેવા છતાં સમતા જળવાય છે. ફરીથી કહું છું, તે ઊજળા અર્જુન !) બ્રહ્મમાં ઠરેલ, બ્રહ્મજ્ઞાની, અમૂઢ અને સ્થિર
| SR No. | 008084 |
| Book Title | Jain Drushtie Gita Darshan Part 1 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Santbal |
| Publisher | Mahavir Sahitya Prakashan Mandir Ahmedabad |
| Publication Year | 1995 |
| Total Pages | 344 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati, Philosophy, & Religion |
| File Size | 19 MB |