________________
બધાએ કહ્યું હતું કે અમે તમારું ભલું કરશું. પણ તમે કૉંગ્રેસને પસંદ કરી એટલે અમારી જવાબદારી વધે છે. એ ભલું કેવી રીતે થાય ? એ હું કહું :
અહિંસા, સચ્ચાઈ અને ન્યાયની રીતે રાજ્ય ચાલે તેમ આગ્રહ કરીશું. કેટલાક હિંસા કરીને ભડકાવાની વાત કરતા હતા. મહારાજ ઘણી વખત કહ્યા કરે છે. શહેર તરફથી ગામડા તરફ મોઢું કરો. ખેતી, મૃતપ્રાય થઈ રહી છે. મજૂરો ચીંથરેહાલ બન્યા છે. એ બધામાંથી રસ્તો કાઢવાનો છે. ભલગામડામાં સાંભળ્યું જમીનવાળા ૩૬ બીન જમીનવાળા પ૬ એ પ૬, ૩૬ને સાફ કરી નાખે. તેથી સંતોષ નહીં થાય એ તો જંગલનો કાયદો છે. વાઘને બીક લાગે તો દીપડા ઉપર તરાપ મારશે, દીપડો શિયાળ ઉપર મારે. શિયાળ વળી એનાથી હલકા પ્રાણીને પકડે. આમ નબળાને દબાવવાનું, શોષણ કરવાનું માનસ થાય તો કોઈ સુખી ના થાય. રવિશંકર દાદાએ જણાવ્યું કે મુનિશ્રીએ તમોને એકઠા કર્યા છે. એટલા માટે કે, હવે ધારાસભામાં જઈને શું કામ કરવું. મહારાજશ્રી સતત ખેડૂતોનું કામ કરી રહ્યા છે. તમે માન્યું હશે કે આ બધાને ચૂંટ્યા તો અમારું ભલું કરી નાખશે એ પણ ખરું છે. તમે બધા માગશો તે પ્રમાણે આ લોક કરશે.
જ્યારે આ દેશમાં સ્વરાજ્યનું આંદોલન ચાલ્યું ત્યારે કોઈ એવો ઈરાદો નહોતો કે કોઈનું બૂરું કરવું. ખરી રીતે તે તો જે વિદેશીઓએ જે પકડ જમાવી હતી એમનું તેજ દૂર થાય એ જરૂરી હતું. એટલા માટે એમની નીતિનો માત્ર વિરોધ કર્યો. વ્યક્તિ રીતે વિરોધ ના કર્યો. આથી જગતને આશ્ચર્ય લાગે એવી વસ્તુ થઈ. એટલે કે હજુ આપણે બ્રિટનની મિત્રતા જાળવી રાખી છે. હમણાં બ્રિટનના રાજા મૃત્યુ પામ્યા ત્યારે જવાહરે જે સંદેશો મોકલ્યો, તે બીજા દેશો કરતાં હાર્દિક નીકળ્યો. એ નક્કી થયું, કોઈ માણસ કાયમ બૂરો રહેતો નથી. બ્રિટિશરોને શાસનની દષ્ટિએ જરૂર કાઢ્યા. મિત્રતા હજી કાયમ છે. એટલું જરૂર છે કે એકપક્ષીય પ્રીત ટકી શકતી નથી. બંને પક્ષે સ્થાયી હોય તો ટકી શકે છે. તમે બધા ચૂંટાઈને આવ્યા છો, ગાંધી વિચાર જાણો છો, એટલે ગામડાંના પ્રશ્નોમાં રસ લઈ તેમની મુશીબતો દૂર કરવાના પ્રયત્નો કરજો. સાધુતાની પગદંડી
४७
