________________
રહેશે. પણ એવું નથી બન્યું. લોકો ખોટા પ્રચારના ભોગ બન્યા તે સારું નરસું પારખી ન શક્યા. ઉપદેશ કયો તે ન કળી શક્યા. ગંદકી તો નીચે પડેલી જ હતી. પણ પથરો પડ્યો એટલે ડહોળાઈને તે ઉપર આવી. કેટલાકને ચૂંટણી એ ગંદકી લાગી. અને તેમાં પડવું શા માટે એ પ્રશ્ન કર્યો પણ એ ગંદકી કોઈ ને કોઈએ ઉલેચવી તો પડત જ. - આ ચૂંટણીમાં જેમ ગંદકી આવી તેવી જ રીતે સારી વસ્તુ પણ ઉપર આવી. ખ્યાલ આવી ગયો કે, જનસંઘ કે હિંદુ મહાસભા કોઈ પણ કોમી સંઘ હવે ટકી શકવાના નથી. બીજ નાખેલાં છે. તે ઊગશે ખરાં, પણ વધુ ફાલશે નહિ. રામરાજ ઉપર ગમે તેવો મોટો માણસ ઊભો હોય તો પણ જનતા જાણી શકી, કે એમાં કોમવાદ પડેલો છે. એવી જ રીતે જેની પાછળ સામંતશાહી પડેલી છે, એવો કોઈ ઊભો થાય, પછી તે ખેડૂતસંઘને નામે હોય, લોકપક્ષને નામે હોય કે, ગમે તે નામે હોય, પણ જનતા જાણી જાય છે. પણ એક મૂડીવાદથી હજુ દુનિયા છેતરાય છે. લાલચો આગળ ટકી શકતાં નથી. અને એના સત્તાદલાલો પોતાના લાભ માટે મદદ કરે છે. સામ્યવાદ ઘૂરકતો આવે છે. તેને જો નવી દૃષ્ટિથી નહીં જોઈએ તો આપણે હાથે કરીને વિનાશ લાવવાના છીએ.
આપણાં સદ્ભાગ્ય છે કે, અમલદારી વર્ગ અને બીજા ઘણાં તત્ત્વોની આડખીલી વચ્ચે પણ જનતાએ કોંગ્રેસને ચૂંટી કાઢી છે. બાહ્ય જગતને માટે તો તે જરૂર પહોંચી વળશે, પણ આંતરિક શુદ્ધિ માટે ઘણું કરવાનું રહેશે બધાનો સહકાર જરૂરી બનશે. પણ કમભાગ્ય છે કે, ઈમાનદારોને હજુ કશો જ ખ્યાલ નથી. સામાન્ય ધોરણો ઉપર ચાલે. એટલું જ કરવાનું ફાવે છે. આ સ્થિતિ ભયંકર છે. લોકોના રાહત માટે તે વિચારતા નથી. તુમારી તંત્રમાંથી બહાર નીકળી નોકરી કરતા લોકોને મહત્ત્વના ગણે. તો પોતાની જવાબદારી સમજે તો બચી શકે. આને માટે બહાર જ રહેલાં મજબૂત કાર્યકરો અસર પાડી શકે. અમલદારી તંત્રની જડતાં ઊખેડવા માટે થોડું કડક થવું પડશે. અને જનતાએ પણ જાગૃત રહેવું પડશે. એ યોગ્ય સંગઠનો દ્વારા પોતાની શક્તિનો પરચો આપવો પડશે. લાંચ આપ્યા કરશે ત્યાં સુધી અમલદારો શી રીતે સુધરશે. મૂડીદારોને માત્ર પૈસા ખાતર ૪૨
સાધુતાની પગદંડી
