________________
હવે સ્વરાજ્ય આવ્યા પછી સત્તાનું અને પૈસાનું વિકેન્દ્રીકરણ કેમ થાય એ લક્ષ હોવું જોઈએ. જનશક્તિ અને ગામડાંમાંથી આપણે કામ ઉપાડ્યું છે. ત્યારે બે પ્રશ્નો આપણને નડવાના છે. એક તો ન્યાયનું કામ, આજે દરેક રાષ્ટ્ર દંડશક્તિ ઉપર મદાર રાખે છે. બીજી બાજુ આર્થિક સદ્ધરતા બજાર હાથમાં આવી જાય તેની ચિંતા કરે છે. આપણે જુદી રીતે વિચારીએ છીએ. ભાષાવાર પ્રાંત એ પણ કોમવાદનું જ એક પ્રતીક છે. તમે આ બધું શીખીને ગામડાંમાં જશો ત્યારે ત્યાં જે ભયસ્થાનો છે તેનો હું નિર્દેશ કરીશ. એક બાજુ યંત્રોનું આકર્ષણ મજૂરોને ખેંચી રહ્યું છે. બીજી બાજુ ગૃહઉદ્યોગ ભાંગી પડ્યા છે. ગયા વખતના રાજાશાહીના ટેકેદારો આજે પંચાયતમાં આવે છે અને વિકેન્દ્રિત સત્તા અને વિકેન્દ્રિત અર્થરચનામાં અવરોધ કરે છે. તેઓ નીચલા વર્ગોનું શોષણ કર્યા જ કરે છે. ઘણી વખત સાંભળવા મળે છે કે ભલા માણસ પંચાયત લઈ લોને. વિઘોટીના આટલા ટકા મળશે. અંદરથી થોડાક ખવાઈ જશે તો છેવટે થોડા તો કામ આવશે. આમ ઉપરથી આવેલી પંચાયત કર્યું કામ કરી શકશે ? જો તમે ચા, બીડીના ગુલામ હશો. જરૂરિયાતો વધારે હશે, સંયમ નહિ જાળવી શકો તો આ કામ નહીં કરી શકો. એટલે તમે આ બધી વસ્તુઓને જુઓ, વિચારો ગામડામાં છે એટલું જ નહિ. શહેરોમાં પણ છે. એ લોકો ખળભળી. ઊઠશે. જેને ખુરશીનો મોહ છે, એ વિરોધ કરવાના, પણ તમારામાં પ્રાણ હશે, તો પછાત વર્ગો અને બીજામાંથી તમે સારા માણસો જરૂર મેળવી શકશો. તમો બધા પંચવર્ષીય યોજનાના નિયોજનક બનો એમ ઇચ્છું છું. થીયરી બહુ નહિ આવડે તો વાંધો નથી, પણ પાયાની વાત નહિ સમજીએ તો કદાય પંચાયતો થશે, સહકારી મંડળીઓ થશે, પણ શોષણ અટકશે નહિ. આજે આપણે એકબાજુ જીવન ક્લિન છે. બીજીબાજુ દરિયો છે. ગ્રામપંચાયત કેડી ઉપર થઈને આપણે પસાર કરવાનું છે, તમારી પાસે ચોક્કસ ધ્યેય, અને આદર્શ હશે તો વિઘ્નો હટાવીને તમે આગળ વધી શકશો. વેતનની વાત તમે પછી વિચારજો ગામડાંની બે મુખ્ય પાયાની સંસ્થા ગ્રામપંચાયત અને સહકારી મંડળી છે.
અહીં ભૂદાન ૩૩ વીઘા થયું. કેટલાંક સંપત્તિદાન અને શ્રમદાન થયાં. અહીં મુખ્ય કાર્યકર અકબરભાઈ નાગોરી છે. સાધુતાની પગદંડી
૧૭૧
