________________
લે છે, ત્યારે આખા વિશ્વને પોતાનું કુટુંબ સમજે છે. ઉપકરણો વિકાસમાં ઉપયોગી થાય છે, તે બદલ તમારો આભાર માનીશ.
હું જે કંઈ માનું છું તે જૈનાચાર્યોનાં જીવનચરિત્રો અને આગમોના અભ્યાસને સામે રાખી વર્તુ છું. કેટલાક દૂર રહ્યા એમ માનતા હશે કે મહારાજ કોદાળી, પાવડા લઈને ખોદવા જતા હશે. તળાવ અને કૂવા બંધાવતા હશે. એ તો તેઓ જુએ તો જ ખ્યાલ આવે !
હું ગામડામાં નાના નાના મંડળો રચવાની પ્રેરણા આપું છું. તેની વિગતમાં ઊતરું છું. હું માનું છું કે ધનની પ્રતિષ્ઠા એટલી વધી ગઈ છે કે, ધર્મદ્રષ્ટિએ સમાજરચનાનો પ્રયોગ કરીને લોકોને ઊંચા લઈ જવા જોઈએ. એનો પ્રયત્ન કરું છું. મારી એક વિશિષ્ટ પ્રકારની દૃષ્ટિ છે, સમાજનાં બધાં બળો સાથે મેળ રાખું છું. પણ એક દર્શન રાખીને. નીચલા થરનો સંપર્ક વધારે રાખું છું. અને જેનો સંપર્ક હોય તેના તરફ લાગણી કુદરતી જ રહે !
મારા નિયમો હું બરાબર પાળું છું. પાવિહાર, બિનમાંસાહારીને ત્યાંથી ભિક્ષા, પછી તે ભંગી કેમ ન હોય ! રાત્રિભોજન હોય જ નહીં. અસ્પૃશ્યતા નિવારણ જૈન ધર્મમાં તો છે નહીં. હિરજનો જ્યાં આવી શકતા હોય, તેવા મંદિરો અને ઉપાશ્રયોમાં રહું છું, ઊતરું છું. ચોમાસાનો ખ્યાલ રાખું છું. તમારાથી છૂટા પડ્યા પછી પણ તમો જે પ્રેમ બતાવો છો તેની હું કદર કરું છું. સ્ત્રીનો હું સ્પર્શ કરતો નથી, છતાં તેઓ મારી સાથે રહે તેમાં બાધ માનતો નથી. આ બધી વાતો ખુલ્લી છે. સંતબાલ
(તા. ૨૯-૧૨-૧૯૫૨ને દિવસે લીંબડી સ્થાનવાસી જૈન ઉપાશ્રયમાં પોતાના ગુરુદેવ અને જાહેર સમાજ સમક્ષ કરેલ વક્તવ્યમાંથી)
આ ડાયરી એ મુનિશ્રીના જીવનનો ઉત્તમોત્તમ કાળ ગણી શકાય એવા સમયની છે. આ સમયગાળામાં તેઓ સહેતુક સેંકડો લોકોના હૃદયમાં પ્રવેશ મેળવી શક્યા. મણિભાઈની અવેજીમાં આ સેવકને પણ બરાબર આ જ ગાળામાં રહેવાની તક મળતી હતી એટલે ડાયરીના આ પાનાં વાંચતાં એ બધાં દશ્યો તાજાં થતાં હતાં. ડાયરીનું કદ વધી જવાનું ટાળવાને કારણે, મુનિશ્રીનાં પ્રવચનો, વ્યાખ્યાનો તેમજ વિશ્વવાત્સલ્યમાં પ્રગટ થયેલી નોંધો અહીં આપી નથી. એ તો છપાયેલી છે જ, તેથી જે નથી, તે અહીં રજૂ કર્યું છે.
સૌ કોઈ માનવધર્મ પ્રેમીઓ માટે આ પ્રેરણાતીર્થ બની રહેશે એવી અમને આશા છે.
તા. ૧લી માર્ચ, ૧૯૯૯
-મનુ પંડિત
૧૩