________________
350 Jinabhadra Gani's
( The sixth Rūpitve sa deho vācyastatspandane punar hetub i Pratiniyataparispandanamacétanānāni nãpi yuktam 130014 ( 1848 ; )
Trans.--299 300 It may be ( your opiniou ) that the effort ( on part of Soul; may be the cause of bodily movement. ( But ) even that is not possible ) in case of motionless ( Soul ). Or, ( it may be believed that / the hete is ir visible and resembles it in formlessness. ( If it is said that ) by reson of forin it is called déhir, there should certaiuly be ( sone, reson hehind ( its ) movement. But the regular movement of lifeless ( objects ) is not justified. ( 1847-1848 )
टीका-अथवं बूषे-देहपरिस्पन्दहेतुरात्मनः प्रयत्नो न तु क्रिया, अतो नाप्मनः सक्रियत्वसिद्धिरित्यमिमायः । अत्रोत्तरमा-सोऽपि प्रयत्नो नभसीवाक्रिय आत्मनि न संभवति, अतः सक्रिय एवासौ। अमूर्तस्ग च प्रयत्नस्य देहपरिस्पन्दहेतुत्वे कोऽन्यो हेतुरिति वाच्यम् ? । अन्यहेतु निरपेक्षः स्वत एवायं परिस्पन्दहेतुरिति चेत् । यद्येवम्, आत्मापि तद्धतुर्भविष्यति, किभन्तर्गतेन प्रयत्नेन । अथादृष्टः कोऽपि देहपरिस्पन्दहेतुः, न त्वात्मा, निष्क्रियत्वात् । ननु सोऽप्यदृष्टः किं मूर्तः, अमूर्ती वा ?। यद्य मूर्तः, तात्मापि देहपरिस्पन्दहेतुः किं नेष्यते, अमूर्तत्वाविशेषात् ? । अथभृतिमानदृष्टः, तहि स कार्मणशरीरलक्षणो देह एव नान्यः संभवति । तस्यापि च बहिदेश्यदेहपरिस्पन्दहेतुतया व्यामियमाणस्य परिस्पन्द्रो द्रष्टव्यः, तस्य चान्यो हेतुर्वाच्यः, तस्यापि चान्यः, तस्यापि चान्य , तस्यापि चान्य इत्यनवस्था । अथ स्वमावादेवादृष्टस्य कार्मणदेहस्य परिस्पन्दः प्रवर्तते, तर्हि बहिर्दश्यस्यापि देदस्य तत एव तत्पत्तिर्भविष्यति, विभदृष्टकार्मणदेहपरिकल्पनेन ? । अस्त्वेमिति चेत् । तदयुक्तम्, अचेतनानामेवंभूतमतिनियतविशिष्टपरिस्पन्दनस्य स्वाभाविकत्वानुपपत्तेः, “ नित्यं सत्वममत्त्वं वा हेतोरन्यानपेक्षणात्" इत्यादिदोषमसङ्गात् । तस्मात् कर्मविशिष्ट आत्मैव प्रतिनियतदेहपरिस्पन्दनहेतुत्वेन व्यापियत इति सक्रियोऽसाविति ॥२९९-३०० ॥ (१८४७-१८४८ ) ॥
D. C.--- Mandıka: The hétu for movements of a body is the
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org