________________
प्राकृत व्याकरणे
३२५
(सूत्र) गमादीनां द्वित्वम् ।। २४९।। (वृत्ति) गमादीनामन्त्यस्य कर्मभावे द्वित्वं वा भवति तत्संनियोगे क्यस्य च
लुक्। गम् गम्मइ गमिज्जइ। हस् हस्सइ हसिजजइ। भण् भण्णइ भणिजइ। छुप् छुप्पइ छुविजइ। रुद-नमोर्वः (४.२२६) इति कृतवकारादेशो रुदिरत्र पठ्यते। रुव रुव्वइ रुविजइ। लभ् लब्भइ लहिज्जइ। कथ् कत्थइ कहिज्जइ। भुज् भुज्जइ भुञ्जिज्जइ। भविष्यति।
गम्मिहिइ गमिहिइ। इत्यादि. (अनु.) कर्मणि आणि भावे रूपात गम् इत्यादि (धातूं) च्या अन्त्य वर्णाचे विकल्पाने
द्वित्व होते आणि त्याच्या सांनिध्यामुळे क्य (प्रत्यया) चा लोप होतो. उदा. गम् गम्मइ...छुविज्जइ. 'रुदनमोर्वः' या सूत्राने ज्यामध्ये वकारआदेश केलेला आहे असा रुद् धातु येथे घ्यावयाचा आहे. रुव रुव्वइ... भुञ्जिज्जइ. भविष्यकाळात :- गम्मिहिइ, गमिहिइ इत्यादि.
(सूत्र) हृ-कृ-तृ-ज्रामीरः ।। २५०।। (वृत्ति) एषामन्त्यस्य ईर इत्यादेशो वा भवति तत्संनियोगे च क्यलुक्। हीरइ
हरिजइ। कीरइ करिज्जइ। तीरइ तरिजइ। जीरइ जरिज्जइ। (अनु.) (कर्मणि आणि भावे रूपात हृ, कृ, तृ आणि तृ) यां (धातूं) च्या अन्त्य
वर्णाला ईर असा आदेश विकल्पाने होतो आणि त्याच्या सानिध्यामुळे क्य (या प्रत्यया) चा लोप होतो. उदा. हीरइ...जरिज्जइ.
(सूत्र) अर्जेविढप्पः ।। २५१।। (वृत्ति) अन्त्यस्येति निवृत्तम्। अर्जेविढप्प इत्यादेशो वा भवति तत्संनियोगे
क्यस्य च लुक्। विढप्पइ। पक्षे। विढविज्जइ। अजिज्जइ। (अनु.) (या सूत्रात आता) अन्त्यस्य (अन्त्य वर्णाचा) या शब्दाची निवृत्ति झाली.
(कर्मणि आणि भावे रूपात) अर्ज (या धातू) ला विढप्प असा आदेश विकल्पाने होतो आणि त्याच्या सांनिध्यामुळे क्य (प्रत्यया) चा लोप होतो. उदा. विढप्पइ. (विकल्प-) पक्षी :- विढविज्जइ, अजिज्जइ.
