________________
१३४
द्वितीयः पादः
(कारण धूर्त इत्यादि शब्दांत र्त चा ट्ट न होता त होतो. उदा.) धुतो...मुहुत्तो. बहुलचा अधिकार असल्यामुळे (धूर्तादि शब्दातील वार्ता या शब्दाचे वर्णान्तर) वट्टा (असेही होते). (धूर्तादि शब्दांचे मूळ संस्कृत शब्द क्रमाने असे:-) धूर्त...मुहूर्त, इत्यादि.
(सूत्र) वृन्ते ण्टः ॥ ३१॥ (वृत्ति) वृन्ते संयुक्तस्य ण्टो भवति। वेण्टं। तालवेण्टं। (अनु.) वृन्त या शब्दात संयुक्त व्यंजनाचा ण्ट होतो. उदा. वेण्ट, तालवेण्टं.
(सूत्र) ठोऽस्थि-विसंस्थुले ।। ३२।। (वृत्ति) अनयोः संयुक्तस्य ठो भवति। अट्ठी। विसंठुलं। (अनु.) अस्थि आणि विसंस्थुल या दोन शब्दांत संयुक्त व्यंजनाचा ठ होतो. उदा.
अट्ठी, विसंठुलं.
(सूत्र) स्त्यान-चतुर्थार्थे वा ।। ३३॥ (वृत्ति) एषु संयुक्तस्य ठो वा भवति। ठीणं थीणं। चउट्ठो चउत्थो। अट्ठो
प्रयोजनम्। अत्थो धनम्। (अनु.) स्त्यान, चतुर्थ आणि अर्थ या शब्दांत संयुक्त व्यंजनाचा ठ विकल्पाने
होतो. उदा. ठीणं, थीणं; चउट्ठो, चउत्थो; अट्ठो (म्हणजे) प्रयोजन, अत्थो (म्हणजे) धन.
(सूत्र) ष्टस्यानुष्टेष्टासन्दष्टे ।। ३४।। (वृत्ति) उष्ट्रादिवर्जिते ष्टस्य ठो भवति। लट्ठी। मुट्ठी। दिट्ठी। सिट्ठी।
पुट्ठो। कळं। सुरट्ठा। इट्ठो। अणिठें। अनुष्ट्रेष्टासन्दष्ट इति किम् ? उट्टो। इट्टाचुण्णं व्व। संदट्टो।
२ यष्टि, मुष्टि, दृष्टि, सृष्टि, पुष्ट, कष्ट, सुराष्ट्र, इष्ट, अनिष्ट.
१ तालवृन्त. २ इष्टाचूर्णं इव।
