________________
४८
[मूल]
व्यापारकोटिभारेण श्रान्तानां गृहमेधिनाम्।
साम्प्रतं दृश्यते किञ्चिद्वल्लभालोकने सुखम्॥२४८॥(३.५४)
(अन्वयः) व्यापरकोटिभारेण श्रान्तानां गृहमेधिनां किञ्चित् वल्लभालोकने साम्प्रतं सुखं दृश्यते। कोट्यावधी व्यापार के भार से थके हुए गृहस्थी को थोडे से पत्नी के अवलोकन से तत्कालिक सु दिखता है।
(अर्थः)
[मूल]
(अन्वयः) पृथ्वीलाभे पुरं सारम्, पुरे गेहः तथा गृहे एकदेशः शय्या च तत्र अपि शयनेऽङ्गना च (अर्थः) पृथ्वी के लाभ में नगर सार है, नगर में घर, घर में एकदेश, एकदेश में शय्या और वहां भी पत्नी
सार है।
पृथ्वीलाभे पुरं सारं पुरे गेहो गृहे तथा।
एकदेशश्च तत्रापि शय्या च शयनेऽङ्गना ॥ २४९॥(३.५५)
[मूल]
चञ्चच्चन्द्रमरीचिभिर्धवलिते प्रोत्तुङ्गसौधस्थले,
जातिचम्पकमल्लिकापरिमलोद्भ्रान्तद्विरे-फाकुले।
श्रीमच्चन्दनशैलसम्भवमरुत्संवीज्यमाने लसत्
पर्यङ्के सुकृतीह कोऽपि रमते श्यामासमा लिङ्गितः ॥ २५० ॥ (३.५६ ) ( शार्दूलविक्रीडितम्) (अन्वयः) इह चञ्चच्चन्द्रमरीचिभिर्धवलिते, प्रोत्तुङ्गसौधस्थले जातिचम्पकमल्लिकापरिमलोद्भ्रान्तद्विरेफाकुले श्रीमच्चन्दनशैलसम्भवमरुत्संवीज्यमाने लसत्पर्यङ्के श्यामासमालिङ्गितः कोऽपि सुकृती रमते । चंद्रमा की चांदनी से सफेद ऊंचे महल में, जहां जाइ, चंपा, मल्लिका जैसे फूलों की सुगंध से खींचकर भंवरें गुंज रहे है, जहां चंदनशैल से ऊठी (चंदन सी शीतल) हुइ हवा चल रही है, ऐसे पलंग पर पत्नी के साथ आलिंगन बद्ध होकर सोनेवाला पुरुष पुण्यशाली है।
(अर्थः)
अथ वासः ।
[मूल]
[मूल]
(अन्वयः) जिनपृष्ठे, हरेर्वामभागे, पिनाकिनो दृष्टौ ब्रह्मणो दक्षिणाङ्गे बुधः च गेहं न कारयेत्।
(अर्थः)
जिनपृष्ठे हरेर्वामभागे दृष्टौ पिनाकिनः ।
ब्रह्मणो दक्षिणाङ्गे च न गेहं कारयेद् बुधः ॥ २५१॥(३.५७)
बुद्धिसागरः
जिनमंदिर के पीछे, विष्णुमंदिर की बायीं ओर, शंकरमंदिर के सामने, ब्रह्मामंदिर के दायीं ओर विद्वान् को घर नहीं बनाना चाहिए।
समीपे राजगेहस्य हिंस्रकारुकसन्निधौ ।
कुप्रातिवेश्मके स्थाने श्मशाने च न संवसेत् ॥ २५२ ॥ (३.५८)
१. अयं श्लोकः हस्तप्रतिषु न दृश्यते- को२०००८, को१५९३२, ओ २८७८