________________
३०६
अर्धमागधी व्याकरण
३) जम्ममरणभीया-जम्ममरणेहिंतो भीया २) अपादान-दर्शक शब्द उत्तरपदी असता : १) रूक्खपडणं-रूक्खाओ पडणं। २) धम्मभट्ठो-धम्माओ भट्ठो। ३) भयविमुक्को-भयाओ विमुक्को। ३) निवृत्ति-दर्शक शब्द उत्तरपदी असतां मज्जप्पमायविरओ - मज्जप्पमाएहितो विरओ। ५) षष्ठी तत्पुरूष :
१) कुसग्गे-कुसग्ग अग्गे २) कहावसाणे-कहाए अवसाणे। ३) मूलच्छेएणमूलस्स छेएण ४) नरिंदो-नराण इंदो । ५) गामसयं-गामाणं सयं। ६) गहवईगहस्स पई । ____टीप : षष्ठी तत्पु. समासात प्रधानपद पूर्वपदी असता विग्रह पुढीलप्रमाणे होतो :
१) रायमग्गो -मग्गाणं राया। २) रायहंसो - हंसाणं राया। ३) अध्दरजंरज्जस्स अध्दं।
६) सप्तमी तत्पुरूष पुढील परिस्थितीत सप्तमी तत्पु. होतो. १) कुशल, निपुण, वर इत्यादी व तदर्थक शब्द उत्तरपदी असता :
१) गाणकुसले-गाणंमि कुसले २) जुज्झनिउणो-जुज्झे निउणो। ३) मुणिवरो -मुणीसुं वरो। ४) सुत्तत्थविसारए-सुत्तत्थंसि विसारए ।
२) पूर्वपद स्थल-काल-दर्शक, उत्तरपद क्रियादर्शक : १) राइभोयणं-राईए भोसणं २) गिहवासो - गिहमि वासो ।
३) रत, आसक्त , अनुरक्त, व्यापृत इत्यादी व तदर्थक शब्द उत्तरपदी असता
१) नाणापिंडरया-नाणापिंडेसुं रया। २) धम्मनिरओ-धम्ममि निरओ ३) रसगिद्धे-रसेसु गिद्धे। ४) झाणवावडो-झाणंसि ५) विसयासत्ता-विसएसु आसत्ता।
४) इतर उदाहारणे : जीवदया - जीवेसु दया।
