Ardhamagdhi Vyakaran

SR No.: 007784
Original Sutra Author: N/A
Author: K V Apte
Publisher: Shrutbhuvan Sansodhan Kendra
Publication Year: 2015
Total Pages: 513
Language: Marathi
Classification: Book_Devnagari
File Size: 4 MB

Page 288

प्रकरण १८ : साधित शब्द : तद्धित प्रक्रिया
२८७
(५) इल्ल' :- कंटइल्ल (कंटय), माइल्ल (माया), नियडिल्ल (नियडि), सासिल्ल (सास-श्वास), कलंकिल्ल (कलंक), दोसिल्ल (दोस), सोहिल्ल (सोहा), लोभिल्ल (लोभ), उदइल्ल (उदय-उदक)
(६) उल्ल :- कच्छुल्ल (कच्छु), पाउल्ल (पाय) (७) इर :- गव्विर (गव्व-गर्व) (८) मण :- उवयारमण (उपचारमत्)
२८२ स्वार्थे 'क' प्रत्ययान्त शब्द
मूळ शब्दांच्या अर्थात कोणताही फरक न करता स्वार्थे 'य', 'ग' (क) हा प्रत्यय विविध शब्दांना लागलेला आढळतो.
(१) नामांना :- पुत्त-य, मग्गद-य (मार्गद), चक्खुद-य, भाउ-य (भ्रातृ)
रेणु-य, ऊरु-य, धम्मद-य (धर्मद), सामि-य (स्वामिन्), हत्थ-य, हिययय, पट्ट-य, भत्तघर-ग, मुहुत्ता-ग (मुहूर्त), सुत्त-ग (सूत्र), सररि-ग (शरीर), जोव्वण-ग, दंड-ग, पुप्फ-ग, जुवाण-ग (युवन्), थेर-ग
(२) सर्वनामांना :- अह-यं, त-यं (तं), सय, सग (स्व) अप्प-यं (आत्मन्) (३) विशेषणांना :
(अ) बहु-य, कडु-य, निय-य (निज), अणाइ-य (अनादि), थोव-य (स्तोक), थूल-य (स्थूल), सुद्ध-य (शुद्ध) लहु-य (लघु); रत्त-ग (रक्त), तारिस-ग (तादृश)
(आ) लज्जालु-य
(इ) (तमवाचके) :- जेट्टग, कणि?-य, कणिठ्ठ-ग १ (अ) कधी 'इल्लय' असा प्रत्यय लागतो. उदा. सत्थिल्लय (सार्थ), गोट्ठिल्लिय, रइल्लय
(रजोवत्) (आ) तेथे झालेला (तत्र भवे) या अर्थीही कधी 'इल्ल' प्रत्यय लागतो. गामेल्लग (ग्राम) (इ) तसेच स्थानदर्शक विशेषणे :- मज्झिल्ल (मध्य), दाहिणिल्ल (दक्षिण), पुरथिमिल्ल
(पुरस्तात्), मज्झिमिल्ल (मध्यम), पुव्विल्ल, उत्तरिल्ल; उवरिल्ल, हेट्ठिल्ल.. ईल प्रत्यय :- खालील, वरील, तेथील, येथील, मधील. (उ) संख्यादर्शकांना :आदिल्ल (आदि), आदिल्लग, पढमिल्ल (प्रथम), पढमिल्लग. (पिशेल, (इं) पृ. ४०७). नायासं, पृ. ३ उदाहरणात स्वार्थे 'ग', 'य' पूर्वी एक आडवी रेघ दिली आहे.