________________
१४८
अर्धमागधी व्याकरण
उपपद् -(उपपद्य)-उववज्ज (योग्य असणे), कुप्-(कुप्य) -कुप्प, कृत् - (कृत)- कंत (कापणे), क्रुध्- (क्रुध्य)-कुज्झ, गम्-(गच्छ्)-गच्छ, गृध्(गृध्य)-गिज्झ (इच्छिणे), गुह् (गृह)-गूह, जन्- (जाय)-जाय (जन्मणे), तम्-(ताम्य)-तम्म (खिन्न होणे), दीप्- (दीप्य) दिप्प (प्रकाशणे), दृश्(पश्य्)- पास, पस्स, नश् (नश्य)-नस्स, नृत्-(नृत्य)-नच्च, निसद्(निसीद्)-निसीय (खाली बसणे), पद् (पद्य)-पज्ज (जाणे), पा-(पिब्)पिव (पिणे), प्रच्छ्-(पृच्छ्)-पुच्छ, प्रत्यागम्-(प्रत्यागच्छ्)-पच्चागच्छ, प्रवृत- (प्रवत्) पउत्त, पयत्त, पयट्ट, बुध् – (बुध्य)-बुज्झ, मद्-(माद्य)मज (उन्मत्त होणे), मन्-(मन्य)-मन्न (चिंतणे), मुच्- (मुञ्च)-, मुह (मुत्थ)-मुज्झ, युध्-(युध्य)-जुज्झ, लिप्-(लिम्प) - लिंप, लुप्-(लुम्प्)लुप (हिरावुन नेणे), लुभ्- (लुभ्य), लुब्भ (लोभ धरणे), विद्-(विन्द्)विंद (मिळविणे), विद्-(विद्य)-विज्ज (असणे), विसृज्-(विसृज्य)विसज्ज, वृर्ज-(वर्जू)-वज्ज (वणे), वृत्-(व)-वत्त, वट्ट (असणे, होणे), वध्-वर्ध) - वड्ड, सद्-(सीद्)-सीय (गळावणे), सिच्-(सिञ्च-सिच,
सिध्-(सिध्य) सिज्झ (सिद्धीस जाणे), स्था-तिष्ठ-चिष्ठ. ११) बहुसंख्य व्यंजनांत धातूत अन्ती अ मिळवून ते अकारान्त केले जातात.
क) असंयुक्त व्यंजनान्त धातूंत अ मिळविणे : १) आरुह्-आरूह (चढणे) चल-चल (हलणे)
आस्-आस (बसणे) जीव-जीव (जगणे) उज्झ्-उज्झ (टाकणे) दम्-दम (दमन करणे) उल्लङ्घ-उल्लंघ (उल्लंघणे) दह-दह (जळणे) कम्-कम (इच्छणे) दुह्-दुह (दूध काढणे) चर्-चर (जाणे)
नम्-नम (नमस्कार करणे) निगूह-निगूह (लपविणे) वम्-वम (ओकणे) पाल-पाल (पाळणे) वस्-वस (रहाणे) पीड्-पीड (पिडणे) वह्-वह (वाहणे) रम्-रम (रमणे)
विरम्-विरम (थांबणे) रूह-रूह (वाढणे) सह-सह (सहन करणे)
