________________
PURCHASED FOR GOVERNMENT.
185
तस्य विधायकत्वं मत्वर्थलक्षकत्वं चेति विरोधः । तत्र केचिद्यजिपदमेव लक्षकमाहुः । नतु ततः परोत्पन्नो मतुप्प्रत्ययः किं नु पशुमान्यजिरिति लक्षणार्थः । तदा च पशुपदमर्थवादः । तस्य तु यादृशमुपनेयं तद्वतो यजिना स्वार्थस्य लक्षणात् । पशुपदमेव पश्चात्रिकरणेति विचारितम् । अत एव पञ्जिकायामुद्भिन्नत्वति मत्वर्थलक्षणा दर्शिता। याजनैव तादृशस्य लक्षणात् । न च लाक्षणिकत्वे विधायकत्वं न भवतीति वाध्यम् । प्रत्यायकस्य विधायकत्वात् । अन्ये तु पशुपदमेव लक्षकं किं तु न प्रातिपदिकमात्रम् । ततश्च विभक्तिमुख्यानुगतमेव स्वार्थमाह । प्रत्ययार्थयुक्तश्च प्रातिपदिकार्थो निष्पन्नः समासपदस्यापि लक्षकत्वात् । तस्मात्यशुनेति पद एव लक्षणा नष्टेति वाच्यम् । समासपदस्यापि लक्षकत्वात् । तस्मात्पशुनोत पद एव लक्षणा मत्वर्थय । न तु प्रातिपदिकमात्र एव अत एवाह।
मत्वर्थो वाक्यवेलायामात्मवाक्यवशाद्भवेत् ।
एकार्थपदवेलायां गृह्यमाणो हि दुर्वचः ।। तस्मात्सिद्धमुद्भिदादीनां तद्भयान्नामधेयत्वमिति । इति महामहोपाध्यायमिश्रमुरारिकृतो त्रिवादीनीतिनयनं समाप्तमिति ॥
No. 309. Vidhirasayanam by APPYADIKSHITA [विधिरसायनम्अप्यदीक्षितः]. Begins : उद्घाट्य योगकलया हृदयाब्जकोश धन्यैश्विरादपि यथारुचि गृह्यमाणः । यः प्रस्फुरत्यविरतं परिपूर्णरूपः श्रेयः स मे दिशतु शाश्वतिकं मुकुन्दः ॥ १ ॥
B669-24