________________
પાઠ - ૧૪
ઉપપદ વિભક્તિ – [Part-II] આગલા પાઠમાં ઉપપદ વિભક્તિના નિયમોનો ૧લો ભાગ જોયો. આ પાઠમાં બીજો ભાગ જોઈએ:
ક્રમ ધાતુના ક્યાં અર્થના || કઈ વિભક્તિ? | ઉદાહરણ
પદના યોગમાં વિના અવ્યયના બીજી, ત્રીજી અથવા પંચમી | ધર્મ, ધર્મે, ધર્મા
યોગમાં. વિભક્તિ લાગે. વિના ન મોક્ષ: I ૨. | ઋતે (વિના)ના | દ્વિતીયા અથવા પંચમી पुण्य, पुण्यात् યોગમાં
વિભક્તિ લાગે. ऋते न जीवितम् । ૩. ઉત્ત, વિ, ઋત, તેનાથી સર્યું એવા અર્થમાં | મત્ત હિંસ |
મૃતમ્ વગેરે વપરાયા હોય ત્યારે જેનાથી સી किं प्रमादेन ।
અવ્યયો હોય તેને તૃતીયાવિભક્તિ લાગે. શ્રd wોધેના ૪ શરીરના અવયવમાં શરીરની ખોડ બતાવતા | પાન ઉન્નઃ !
અવયવને તૃતીયા વિભક્તિ લાગે. નેત્ર ખ: I સદ, સT, | જેની સાથે હોય તે વ્યક્તિને | વીત: વન સદ્દ સીમ્, મા | તૃતીયા વિભક્તિ લાગે. गच्छति ।
અર્થમાં fધ૬, અન્તરી | જેના પર ધિક્કાર આદિ હોય | fધ ! નાત્મન્ વગેર અવ્યયના | તેને દ્વિતીયા વિભક્તિ લાગે. | વીત્તો નનમન્તરીન યોગમાં
Tચ્છતિ ! તુલ્ય, સાવૃશ્ય | જેના તુલ્ય / સદેશ હોય તેને | નનન, નસ્ય વગેરે સમાનાર્થક - તૃતીયા કે ષષ્ઠી લાગે. | સશ:, તુલ્ય: પુત્ર: |
શબ્દોના યોગમાં.. જજ સરલ સંસ્કૃતભ-૧ જજ દરોજ પાઠ૧૪
