________________
૬. સપ્તમી વિભક્તિ તપુરુષ સમાસ [A] પટું, પબ્લિત, ચુત, પ્રવીણ, સિદ્ધ આદિ શબ્દોનો પૂર્વપદના
સપ્તમ્યન્ત શબ્દ સાથે સપ્તમી વિભક્તિ તપુરુષ સમાસ થાય છે. દા.ત. (૧) સને પટુઃ = યમપટુઃ અર્થ :- સંયમમાં હોંશિયાર (૨) રાત્રે પંડિતઃ = શાસ્ત્રપણ્ડિત: અર્થ :- શાસ્ત્રમાં પંડિત (૩) ધર્મે શતઃ = ધર્મશત: અર્થ :- ધર્મમાં કુશલ (૪) +ાર્થે પ્રવીણ = $ાર્યપ્રવીણઃ અર્થ - કામમાં હોંશિયાર (૫) વિદ્યાર્થી સિદ્ધ = વિદ્યાસિદ્ધ અર્થ:- વિદ્યા જેને સિદ્ધ ોય તે મિત્રો ! અહીં નિયમો ઘણાં છે માટે કેટલાંક દ્રષ્ટાંતો તમને આપી દઈએ છીએ જેથી વાંચનમાં તકલીફ ન પડે. વિશેષ જિજ્ઞાસુએ વ્યાકરણાદિનો અભ્યાસ કરવો. પૂર્વાદને ઋતમ્ = પૂર્વાર્ધબ્રુતમ્ અર્થ :- સવારે કરેલું पुरुषेषु उत्तमः = पुरुषोत्तमः અર્થ :- પુરુષોમાં ઉત્તમ તીર્થ ગ્રા: = તીર્થઃ અર્થ:- તીર્થમાં કાગડા જેવો, અતિલોભી. ફૂપે મહૂ: રૂવ = કૂપમંડૂછ: અર્થ :- કૂવાના દેડકા જેવો-ટૂંકી
દૃષ્ટિવાળો - સમરીને સિંદ = સ{/સિંહ અર્થ - રણમોરચામાં સિંહ [B] સપ્તમી વિભક્તિ અલક સમાસ :1. કેટલાંક દ્રષ્ટાંતો :- નિંદા અર્થમાં - (૧) દેશૂર: = ઘરમાં શૂરવીર (૨) પાત્રસુરત: = ખાવામાં કુશળ (૩) ઝેશૂર: = વાતો કરવામાં શૂરવીર (૪) હેનર્દી = ઘરમાં વાચાળ.
અન્ય અલુફ સમાસો :(૧) ધષ્ઠિર: = યુદ્ધમાં સ્થિર
ડેol: = ગળામાં ઝેર હોય જેને, શંકર (૩) ૩૨સિત્તરમી: = છાતી ઉપરના વાળ (૪) પરુદ: = કાદવમાં ઉગનાર કમળ (૫) તખ્તરમ: = હાથી
ન : = કાનમાં જપનાર, ચાડીયો, ચુગલીખોર (૭) વર: = આકાશમાં ચાલનાર-પંખી, વિદ્યાધર (૮) નેશ: = પાણીમાં સૂનાર, માછલી. જજ સરલ સંસ્કૃતભ-૧
. પાઠ-૨૮૪૪
2.
