________________
> વિધ્યર્થ કૃદન્ત :
ઃ
૨.
૩.
૨.
V
૧.
૨.
કૃદન્ત – [Part-III] વિધ્યર્થ અને ભાવે કૃદન્ત
સેટ્સમાં રૂ લાગે દસમા ગણમાં ગુણ/વૃદ્ધિપૂર્વક અથ લાગી હૈં લાગે. મુખ્ + ધોયિતવ્યમ્ ।
-
૧. ગુણ થાય. દા.ત. ૢ – રળીયમ્ । દસમા ગણમાં યથાયોગ્ય ગુણ / વૃદ્ધિ થાય.
દા.ત.
य
પુર્ - ઘોષળીયમ્ । આ નો છુ થાય. ૠ ની વૃદ્ધિ થાય III અંત્ય કે ઉપાંત્ય રૂ / ૐ નો ગુણ થાય. દા.ત. ની - નેયમ્ । વ્ઝ – વ્યમ્ । IVઓ નો અવ્ થાય.
દા.ત. ભૂ - મો - મધ્યમ્ । મુન્ + મોખ્યમ્ । અંત્ય ૬ નો , ગ્ નો ॥ થાય. ઉપાંત્ય ઞ ની વૃદ્ધિ થાય. पच् पाक्यम् ।
દા.ત.
વિધ્યર્થ કૃદન્ત કર્મનું વિશેષણ બને. કર્તાને તૃતીયા કે ષષ્ઠી લાગે. દા.ત. મયા ફવું ર્તવ્યમ્ / મમ વ ર્તવ્યમ્ (મારે આ કરવા યોગ્ય છે.) વિધ્યર્થકૃદન્ત ભાવે અને કર્મણિ પ્રયોગમાં આવે. દા.ત. મા સ્થાતવ્યમ્ । * ત્ અને અપ્રત્યય ક
ક્રિયા ક૨ના૨ અર્થમાં ધાતુ પછી તૃ અથવા અરુ પ્રત્યય લાગે છે. દા.ત. નેતૃ / નાય = લઈ જના૨
તૃ પ્રત્યય પૂર્વે ગુણ અને અ પ્રત્યય પૂર્વે ગુણ / વૃદ્ધિ થાય.
જીજી સરલ સંસ્કૃતમ્-૧ ૨.૪૪ ૧૮૫)EEEEE પાઠ-૨૪ જ
-
પાઠ
‘આ કરવું જોઈએ’ આ પ્રમાણે વિધિઅર્થમાં વિધ્યર્થ કૃદન્ત વપરાય છે. દા.ત. રક્ષા કરવા યોગ્ય = રક્ષિતવ્યમ્ વિધ્યર્થ કૃદન્તના ત્રણ પ્રત્યયો છે.
=
તવ્ય, અનીય, ય
तव्य
૧.
દા.ત.
अनीय
-
J
ર૪
I
અંત્ય કોઈ પણ સ્વરનો અને ઉપાંત્ય હ્રસ્વસ્વરનો ગુણ થાય. દા.ત. ૢ - ર્તવ્યમ્ । દા.ત. રસ્ - રક્ષિતવ્યમ્ ।
દા.ત. વા – વેયમ્ । દા.ત. ૢ - ાર્યમ્।
–
