________________
૫૯
આત્માનુશાસન दग्धुं तपोऽग्निभिरमुं न ‘समुत्सहन्ते || હા કામ! પંડિતમાનિને પણ અકાળે, ક્રોધે કરી, ખંડિત કરે વ્રતખંડનાથી, સ્ત્રી વિષે મોહિત કરી; આશ્ચર્ય આ દેખો! પરાભવ ધીરતાથી તે સહે! પણ તારૂપી અગ્નિવડે એ કામ દહવા ના ચહે! ભાવાર્થ – હા! ઘણા ખેદની વાત છે કે જેઓ પોતાને પંડિત (જ્ઞાની) માને છે, તેમને પણ પ્રચંડ કામદેવ જ્ઞાનીપણાથી વિખંડિત કરી દુઃખી દુઃખી કરી મૂકે છે અને તેય ધનુષ વિના! આ કાર્ય માટે કામ દ્વારા કોઈ શસ્ત્રાદિ અનિષ્ટ સાધનનો ઉપયોગ થતો નથી પણ અતિ પ્રિય એવી વનિતાના નિમિત્તે આ વિખંડન થાય છે. અને છતાં એ પંડિતો તેને (કામકૃત ખંડનને) ધીરજથી સહન કરી રહ્યા છે પણ તે કામને પરૂપ પ્રચંડ અગ્નિથી ભસ્મ કરવામાં જરાય ઉત્સાહવંત થતા નથી એ પરમ આશ્ચર્ય છે!
શ્લોક-૧૦૨ अर्थिभ्यस्तृणवद्विचिन्त्य विषयान् कश्चिच्छ्रियं दत्तवान् पापां तामवितर्पिणीं विगणयन्नादात् परस्त्यक्तवान् । प्रागेवाकुशलां विमृश्य सुभगोऽप्यन्यो न पर्यग्रहीत् एते ते विदितोत्तरोत्तरवराः सर्वोत्तमास्त्यागिनः ॥ વિષયો ગણી તૃણવતુ તજે, સંપત્તિ અર્થીને દઈ, ગણી પાપરૂપ અતૃપ્તિકર, દીઘા વિના જ તજે કંઈ; જાણી અહિતકર પ્રથમથી વિવેકી તો હતા નથી,
આ ઉત્તરોત્તર ત્યાગીની વર ત્યાગીમાં ગણના થતી. ભાવાર્થ – કોઈ બુદ્ધિમાન મનુષ્ય વિષયોને તૃણ સમાન તુચ્છ સમજીને લક્ષ્મી, ધન, સંપત્તિ યાચકોને આપી દે છે. બીજા કોઈ વિવેકી આત્મા તે લક્ષ્મીને પાપનું કારણ અને તૃષ્ણાને વધારનાર
