________________
આત્માનુશાસન न पश्यत्यश्रान्तं तनुमपहरन्तं यमममुम् ॥ નૃપપદ વિષે સુખ અલ્પ પણ, થઈ મોહવશ તે ઈચ્છતાં, ઠગી તાતને સુત બહુ પ્રકારે, તાત વળી સુત વંચતાં; રે! મુગ્ધ જન મૃતિ જન્મની બે દાઢ વચ્ચે જો હસ્યો, જોતો નથી તનનો નિરંતર નાશ યમ કરી છે રહ્યો. ભાવાર્થ – પિતા પુત્રને તથા પુત્ર પિતાને ઠગીને, પ્રાયે તે બને મોહને વશ થઈને, અલ્પ સુખવાળું રાજ્યપદ પ્રાપ્ત કરવા ચાહે છે. પરંતુ આશ્ચર્ય છે કે મરણ અને જન્મરૂપ બે દાઢ વચ્ચે રહેલો આ મૂર્ણ જીવ, નિરંતર શરીરને નષ્ટ કરવામાં ઉદ્યત થયેલા યમને દેખતો પણ નથી.
શ્લોક-૩૫ अन्धादयं महानन्धो विषयान्धीकृतेक्षणः । चक्षुषान्धो न जानाति विषयान्धो न केनचित् ॥ અધથી મહા અબ્ધ તે, જો અન્ય ઇન્દ્રિયવિષયથી;
નેત્રાંધ નેત્રે ના જુએ, વિષયાબ્ધ સર્વેદ્રિયથી. ભાવાર્થ – વિષયોમાં મુગ્ધ રહેવાથી જેની વિવેકબુદ્ધિ નાશ પામી ગઈ છે તેવો વિષયાંધ જીવ લોક પ્રસિદ્ધ નેત્રાંધથી પણ અધિક અંધ છે. કારણ કે આંધળો તો કેવળ ચક્ષુથી દેખાતો નથી, પરંતુ આ વિષયાંધ તો ઈન્દ્રિયો અને મન આદિમાંથી કોઈનીય દ્વારા વસ્તુના સ્વરૂપને જોઈ-જાણી શકતો નથી.
શ્લોક-૩૬ आशागर्तः प्रतिप्राणि यस्मिन् विश्वमणूपमम् । कस्य किं कियदायाति वृथा वो विषयैषिता ॥ પ્રત્યેક જીવને આશ-ખાડો, વિશ્વ જાણે ત્યાં અણુ દે ભાગ કોને કેટલું? તો વ્યર્થ વિષયેચ્છા ગણું.
