________________
આત્માનુશાસન
૧૮૪ ભવમાં નિબિડ બંધન થયા, રી બાહ્ય જે જે પામીને, પૂર્વે અદ્વિતીય પ્રીતિથી, પણ હવે પ્રજ્ઞા જાગી છે; તે બંધનાશાથે બને, સાધન વિરાગ-પ્રબુદ્ધને, ક્યાં અનુપ જ્ઞાનીની કુશળતા? ક્યાં અહા! દુર્બોધ એ? ૨૪૪ છે બંધ ક્યાંક અધિક હીન કે સમ ક્વચિત્ જીવો વિષે; વળી ક્યાંક બંધ-અભાવ પણ, એ બંધ મુક્તિ ક્રમ દીસે. ૨૪૫ જો પુણ્ય પાપ ખરી જતાં નિષ્ફળ સ્વયં જે જ્ઞાનીને; યોગીન્દ્ર તે છે મોક્ષ તેનો, આસવો નહિ તેમને. ૨૪૬ ગુણપાણીથી ભરપૂર એવું મહાતપ સરવર તહીં; જે પ્રતિજ્ઞારૂપ પાળ તેમાં અલ્પ ત્રુટિ અવગણ નહીં. ૨૪૭ દઢ ગુપ્તિ જેમાં કાર, ભીંતો પૈર્ય, મતિ પાયા નહીં; યતિરૂપ ગૃહમાં અલ્પ છિદ્ર, સર્પ ભયકારી તહીં. ૨૪૮ દુર્ધર તપે ઉદ્યત થયા, હણવા સકળ જે દોષને; તો તે જ દોષો અશ પોષે, અન્યનિન્દા ભોજને. ૨૪૯ છે મહાત્મા તો ખાણ ગુણની, દોષ વિધિવશ ત્યાં હુવે, તો ચન્દ્ર-લાંછન તુલ્ય, બુદ્ધિમંદ અંધો પણ જુવે; પણ દોષ-નિંદાથી ન નિંદક મહાત્મા પદવી લહે, શશિદોષ નિજ તેજે પ્રગટ જોનાર શું શશિપદ રહે? ૨૫૦ જે જે કર્યું પૂર્વે પ્રવર્તન, સર્વ તે અજ્ઞાન તો; પ્રતિભાસતું એ યોગીને, વધતાં ક્રમે વિજ્ઞાન જો. ૨૫૧ મમતાજલે ભીનું રહે મનમૂળ જ્યાં તપસી તણું, ત્યાં લગી આશાવેલ તરુણી, પ્રબળ રહી વધતી ગણું; માટે વિવેકી તો નિરંતર કષ્ટસાધ્ય ઉપાયથી, ત્યાગે સ્પૃહા અત્યંત અતિશય પરિચિત આ કાયથી. ૨પર ક્ષીરનીરવત્ જીવ શરીર બને એકમેક રહ્યાં છતાં;
