________________
આત્માનુશાસન
૧૬૧ તું મરણ મુખમાં, જરા ગ્રાસે, જન્મ ભવ ભવ ધારતો, તું મા શું? નિજ હિત અરિ શું? કે ન તૃષ્ણા ત્યાગતો? ૫૪ રે! ચીખકાળ કઠોર રવિનાં કિરણવત્ સંતાપતી, તૃષ્ણા વિષય સુખની વધીને ચિત્ત જનનાં બાળતી; ઈચ્છિત જો પામે નહીં, વિવેક વિણ પાપો કરે, કાદવ વિષે ખૂંચેલ તો તે બળદવત્ ક્લેશે મરે. પપ અગ્નિ વધે ઇન્ધન મળે, તે શાંત ઈન્ધન વિણ થતો; પણ ઉભયથી વધતો અહો! આ મોહ અગ્નિ અધિક તો. પ૬ દારુણ પાપરૂપી ઘણી મધમાખી ના ડસતી તને? ચિરકાળથી દુઃખ અગ્નિજ્વાલા બાળતી ના શરીરને? ભયકારી શબ્દો ગર્જતા યમના શું તું સુણતો નથી? રી. જેથી તું આ મોહનિદ્રા દુઃખદ હજુ તજતો નથી? ૫૭ ભવભવે તનતાદાભ્યતા, દુઃખ કર્મફળ વેદે અતિ, પ્રતિ સમય જ્ઞાનાવરણ આદિ કર્મબંધ ક્રિયાતતિ; વિશ્રામ નિદ્રા, મરણ ભીતિ, તે અવશ્ય આવતું, તો પણ રમે તું ત્યાં જ એ આશ્ચર્ય ઉર રેલાવતું. ૫૮ હતબુદ્ધિા તનમાં વ્યર્થ પ્રીતિ કર ન, બંદીખાનું એ, તન હાડપાષાણે ઘડ્યું, નસજાળથી જકડાયું એ; છે ચર્મ આચ્છાદિત, શ્રોણિતમાંસથી લીંપાયું એ, છે કર્મ અરિરક્ષિત, આયુ-કર્મથી બંધાયું છે. ૫૯ જે શરણ માને, શરણ નહિ તે, બધુ બન્ધનમૂળ જ્યાં, ચિરપરિચિત નારી વિપત્તિધામઢાર સમૂળ ત્યાં; વળી જો વિચારી, પુત્ર શત્રુ થાય તે અંતર દહે, તજી સર્વ એ ભજ ધર્મ નિર્મળ, શાંતિ સુખ જો તું ચહે. ૬૦ જીવ! ધન બને ઈધન સમું આશાગ્નિને ઉત્તેજના, વળી બંધુ સંબંધોથી શું? તે દુર્ગતિપ્રદ જાણવા;
