________________
૪
આત્માનુશાસન
લોકરીતિના જાણનાર હોય, કોમળ પરિણામવાળા હોય, નિઃસ્પૃહ હોય, તથા આવા અન્ય પણ આચાર્યપદને યોગ્ય અનેક શ્રેષ્ઠ ગુણો જેમનામાં હોય તેઓ સત્પુરુષોના-સજ્જનોના ઉપદેશક ગુરુ થવા યોગ્ય છે. તેથી સત્પુરુષો આવા ગુરુને પામો! અર્થાત્ વિવેકજ્ઞાનના અભિલાષી આત્માર્થી જીવોને આવા ગુણવાન ગુરુ પ્રાપ્ત હો!
શ્લોક
भव्यः किं कुशलं ममेति विमृशन् दुःखाद् मृशं भीतिमान्सौख्यैषी श्रवणादिबुद्धिविभवः श्रुत्वा विचार्य स्फुटम् धर्मं शर्मकरं दयागुणमयं युक्त्यागमाभ्यां स्थितं गृह्णन् धर्मकथां श्रुतावधिकृतः शास्यो निरस्ताग्रहः ॥ જે ભવ્ય, હિતચિંતક, ડરે દુઃખથી અતિ, સુખ ચાહતા, શ્રવણાદિ બુદ્ધિ વિભવયુત, શ્રુત સુણી સ્પષ્ટ વિચારતા; જે ધર્મ સુખકર, દયા ગુણમય, યુક્તિ આગમ માન્ય જો, નિર્ધારી, આગ્રહરહિત, ગ્રહતા, શાસ્ત્ર શ્રોતા યોગ્ય તો. ભાવાર્થ હવે શ્રોતાનાં લક્ષણ કહે છે ઃ
-
જેઓ ભવ્ય છે, મારે માટે હિતકારી કલ્યાણનો માર્ગ શું છે?' એનો વિચાર કરનારા છે, સંસારનાં દુઃખથી અત્યંત ડરવાવાળા છે, યથાર્થ સુખની ઇચ્છાવાળા છે, શુશ્રુષા, શ્રવણ, ગ્રહણ ધારણ, વિજ્ઞાન, ઊહ, અપોહ, તત્ત્વાભિનિવેશ એ આઠ બુદ્ધિ સંબંધી ગુણોથી યુક્ત છે, ઉપદેશ સાંભળીને તેના ઉપર` સ્પષ્ટ વિચાર કરનારા છે, દયા આદિ અનેક ગુણમય તથા યુક્તિ આગમથી અબાધ્ય સિદ્ધ થયેલ કલ્યાણકારી સુખને આપનાર ધર્મને સાંભળી તે ઉપર પૂરો વિચાર કરનારા છે, તે ધર્મને વિચારપૂર્વક ગ્રહણ કરનારા છે, તથા દુરાગ્રહરહિત છે તેવા જીવ ધાર્મિક ઉપદેશ સાંભળવાને યોગ્ય શ્રોતા છે. તેવાઓને આપેલો ઉપદેશ સફળ થાય છે.
