________________
૧૪૮
આત્માનુશાસન ભાવાર્થ – સંસારમાં પૂર્વકૃત કર્મના ઉદયથી જે કંઈ સુખ કે દુઃખ આવે છે તેમાં પ્રીતિ પણ શા માટે? અને ખેદ પણ શા માટે? એવા વિચારથી જીવ જ્યારે ઉદાસીન થાય છે, રાગ અને દ્વેષથી રહિત થાય છે ત્યારે તેનાં જૂનાં કર્મ તો નિર્જીર્ણ થાય છે, ખરી જાય છે અને નવીન કર્મ નિશ્ચયથી બંધાતાં નથી. આવી અવસ્થામાં સંવર અને નિર્જરા સહિત તે આત્મા અતિશય સ્વચ્છ, નિર્મળ મણિ સમાન પ્રકાશમાન થાય છે અર્થાત્ સ્વ અને પરને પ્રકાશિત કરનાર કેવળજ્ઞાન વડે સુશોભિત થાય છે.
શ્લોક-૨૬૪ सकलविमलबोधो देहगेहे विनिर्यन् ज्वलन इव स काष्ठं निष्ठुरं भस्मयित्वा । पुनरपि तदभावे प्रज्वलत्युज्ज्वलः सन् भवति हि यतिवृत्तं सर्वथाश्चर्यभूमिः || જ્યમાં અગ્નિ બાળી કાષ્ઠને પછી પણ રહે જ પ્રકાશતી, ત્યમ તનગૃહે પ્રગટેલ નિર્મળ જ્યોતિ કેવલ જ્ઞાનની; કરી નષ્ટ તન સંપૂર્ણ પછી પણ જ્યોતિ ઉજ્વલ ઝળકતી, એ સર્વથા આશ્ચર્યકારી જ્ઞાનીની ચર્ચા અતિ. ભાવાર્થ – જેવી રીતે લાકડામાં પ્રગટેલો અગ્નિ, નિર્દયતાપૂર્વક તે લાકડાને બાળી ભસ્મ કરી દઈ પછી તેના અભાવમાં પણ ધુમાડા વગર નિર્મળ રૂપે પ્રજ્વલે છે; તેવી રીતે સંપૂર્ણ નિર્મળ જ્ઞાન (કેવળજ્ઞાન) શરીરરૂ૫ ગૃહમાં પ્રગટ થઈ પછી તે જ શરીરને સંપૂર્ણ રીતે નષ્ટ કરીને તેના અભાવમાં પણ નિર્મળતાથી પ્રકાશમાન રહે છે. ખરેખર જ્ઞાની મહાત્માઓનાં ચારિત્ર સર્વ પ્રકારે આશ્ચર્યજનક છે.
શ્લોક-૨૬૫ गुणी गुणमयस्तस्य नाशस्तन्नाश इष्यते ।
