________________
૧૪૭.
આત્માનુશાસન
લોક-૨૬૨ यत्प्राग्जन्मनि संचितं तनुभृता कर्माशुभं वा शुभं तद्देवं तदुदीरणादनुभवन् दुःखं सुखं वागतम् । कुर्याद्यः शुभमेव सोऽप्यभिमतो यस्तूभयोच्छित्तये सर्वारम्भपरिग्रहग्रहपरित्यागी स वन्द्यः सताम् ॥ જે કર્મ શુભ-અશુભ સંચિત પ્રાણીએ ગતભવ મહીં, તે દેવ, તેના ઉદયથી સુખ દુઃખ અનુભવતાં તહીં; શુભ આચરે તે ઈષ્ટ, પણ જે ઉભય છેદન કારણે,
આરંભ પરિગ્રહ સર્વ ત્યાગે, વળે તે સજ્જન ગણે. ભાવાર્થ – જીવે પૂર્વભવમાં જે પુણ્ય કે પાપકર્મનો સંચય કર્યો છે તેને દેવ કહેવાય છે. તેની ઉદીરણાથી પ્રાપ્ત થયેલા દુઃખ અથવા સુખનો અનુભવ કરતી વેળા જે જીવ શુભને જ કરે છે, પાપ કાર્યોને છોડીને કેવળ પુણ્ય કાર્યોને જ કરે છે તે બુદ્ધિમાન છે, પ્રશંસાને યોગ્ય છે; પરંતુ જે વિવેકી આત્મા તે પુણ્ય-પાપ બનેને નષ્ટ કરવા માટે સમસ્ત આરંભ પરિગ્રહરૂપ પિશાચને છોડીને શુદ્ધ ઉપયોગમાં સ્થિત થાય છે તે તો સજ્જનોને પૂજ્ય, વંદનીય છે.
શ્લોક-૨૬૩ सुखं दुःखं वा स्यादिह विहितकर्मोदयवशात् कुतः प्रीतिस्तापः कुत इति विकल्पाद्यदि भवेत् । उदासीनस्तस्य प्रगलति पुराणं न हि नवं समास्कन्दत्येष स्फुरति सुविदग्धो मणिरिव ॥ સુખ દુઃખ જે આવે અહીં તે સર્વ કૃતકર્મોદયે, ત્યાં પ્રીતિ કે સંતાપ શો? એ ભાવના ઉરમાં ધર્યું; જે ઉદાસીન તેને ખરે છે. પૂર્વ કર્મો, નૂતન ના, એ કર્મબંધ ગયે સુશોભે, મણિ અતિ ઉજ્વલ યથા.
