________________
૨
આત્માનુશાસન
તને કટુ (કષ્ટકારી) લાગે તોપણ પરિણામે એનાં ફળ મધુર (મોક્ષપ્રાપ્તિ) જ છે એમ વિચારી, હે ભાઈ! અત્યારે તું ભય ન પામ અને તે ઉપદેશવચનને આદરથી આરાધ.
શ્લોક-૪
जना घनाश्च वाचालाः सुलभाः स्युर्वृथोत्थिताः । दुर्लभा ह्यन्तरार्द्रास्ते जगदभ्युज्जिहीर्षवः ॥
વાચાળ જન ઝાઝા સુલભ, ઘન જેમ મિથ્યા ગર્જતા; પણ અંતરે જે આર્દ્ર, જગ-ઉદ્ધારકર દુર્લભ થતા. ભાવાર્થ પોતે મહાત્મા ગણાય એવી અભિલાષાવાળા અભિમાની વાચાળ મનુષ્યો અને ઘટાટોપ વાદળ ફેલાવતા પણ ખાલી ગર્જના કરતા મેઘ તો ઠામ ઠામ છે. પરંતુ જેમનું હૃદય દયાથી આર્દ્ર છે તથા અન્ય સંસારી જીવોને સંસારદુઃખથી મુક્ત કરવાની અંતરંગ જિજ્ઞાસા છે એવા ઉત્તમ મનુષ્યો અને વર્ષા કરવાવાળા મેઘ એ બે જગતમાં ઘણા દુર્લભ છે.
શ્લોક-૫
-
प्राज्ञः प्राप्तसमस्तशास्त्रहृदयः प्रव्यक्तलोकस्थितिः प्रास्ताशः प्रतिभापरः प्रशमवान् प्रागेव दृष्टोत्तरः । પ્રાય: प्रश्नसहः प्रभुः परमनोहारी परानिन्दया ब्रूयाद्धर्मकथां गणी गुणनिधिः प्रस्पष्टमिष्टाक्षरः ॥ જે પ્રાજ્ઞ, શાસ્ત્ર-રહસ્યજ્ઞાતા, સુન્ન જન વ્યવહારના, નિઃસ્પૃહી, શાંત, પ્રભાવશાળી, પ્રશ્ન ઉત્તર જાણતા; પ્રશ્નો સહે, પર મન હરે, નિંદા તજે પરની, પ્રભુ, વચ સ્પષ્ટ મિષ્ટ, ગુણોદધિ, ઉપદેશદાતા એ વિભુ. ભાવાર્થ વક્તા કે ઉપદેશક કેવા હોવા જોઈએ તે કહે છે : જેમની પ્રજ્ઞા વિશાળ હોય, સમસ્ત શાસ્ત્રોના રહસ્યને જાણનાર
-
