________________
આત્માનુશાસન
૧૧૫ જ્ઞાતા અને રૂપ, રસ આદિથી રહિત, અરૂપી હોવા છતાં પણ આ શરીર વડે અતિશય અપવિત્ર કરાયો છે. એ રૂપી, સદા અપવિત્ર અને જડ એવું શરીર અહીં કઈ કઈ વસ્તુને મલિન નથી કરતું? અર્થાત્ ગંધ, વિલેપન આદિ પવિત્ર ગણાતી વસ્તુઓ સહિત સર્વને એ મલિન કરી દે છે. માટે એ શરીરને વારંવાર ધિક્કાર છે.
શ્લોક-૨૦૩ हा हतोऽसि तरां जन्तो येनास्मिंस्तव सांप्रतम् । ज्ञानं कायाशुचिज्ञानं तत्त्यागः किल साहसम् ॥ તનથી થયો અતિ નષ્ટ તું, આ જ્ઞાન તારું સત્ય છે; તું ત્યાગ કર તેનો હવે, સાહસ ખરું કર્તવ્ય એ. ભાવાર્થ – હે પ્રાણી! એ અશુચિ શરીરમાં મમત્વ કરીને તું દુઃખી થઈ રહ્યો છે, હાય! ઠગાઈ રહ્યો છે, નષ્ટ થઈ રહ્યો છે. પણ હવે તો તેને કેવળ અશુચિની ખાણ અને અનંત દુઃખનું કારણ સમજ, તો જ તારું જ્ઞાન સત્ય જ્ઞાન કહેવાશે. તથા તે પ્રત્યેનું મહત્વ છોડવું એ જ વાસ્તવિક મહાન સાહસ છે.
શ્લોક-૨૦૪ अपि रोगादिभिर्बुद्धर्न यतिः खेदमृच्छति । उडुपस्थस्य कः क्षोभः प्रवृद्धेऽपि नदीजले ॥ રોગાદિ તનમાં વધી જતાં પણ ખેદ સાધક ના કરે; નદીનીર અતિશય વધી જતાં, નૌકા વિષે સ્થિત કાં ડરે? ભાવાર્થ – શરીરમાં રોગાદિ અતિશય વધી જાય તોપણ મુનિ - સાધક ખેદ પામતા નથી. નાવમાં બેઠેલા પુરુષને નદીમાં ગમે તેટલું પાણી વધી જાય તો પણ ભય ક્યાં થાય છે? અર્થાત્ તેને કોઈ પ્રકારે ભય થતો નથી.
