________________
૧૧૨
આત્માનુશાસન
મૃગ જેમ રાત્રિમાં ભયે, વનથી નગર પ્રત્યે ધસે; હા કષ્ટ! કળિમાં તેમ મુનિઓ વન તજી ગામે વસે. ભાવાર્થ સિંહાદિથી ભયભીત થઈ
જેમ હરણો વનમાં અહીં તહીં દુ:ખી થતાં
રાત્રિમાં વનમાંથી નીકળી ગામની
તેમ આ પંચમ કાળમાં મુનિઓ વનમાં
નજીક આવી જાય છે; અહીં તહીં દુ:ખી થતા હિંસક અથવા અન્ય દુષ્ટ જનોથી ભયભીત થઈને રાત્રિમાં વનને છોડીને ગામની સમીપના સ્થાનમાં આવી રહેવા લાગ્યા છે, એ ખેદની વાત છે. અહો! આ કળિ કાળનો જ પ્રભાવ છે.
-
-
-
-
શ્લોક-૧૯૪
वरं गार्हस्थ्यमेवाद्य तपसो भाविजन्मनः । स्त्रीकटाक्षलुण्टाकलोप्यवैराग्यसंपदः ।।
:
તપ ગ્રહણ કરી લલના કટાક્ષે, વિરતિસંપદ જો હણો; સંસારવૃદ્ધિ-કેતુ તપથી, ગૃહાશ્રમ ઉત્તમ ગણો.
-
ભાવાર્થ – જેણે પૂર્વમાં વિષયોથી વિરક્ત થઈને સંયમ, કે ત્યાગ અંગીકાર કર્યો છે, તે પછી જો સ્ત્રીના કટાક્ષો, હાવભાવાદિરૂપ લુટારાઓથી લૂંટાઈને તે વૈરાગ્યસંપદાને નષ્ટ કરી દે અને વિષયોમાં અનુરાગ કરે તો તે અતિશય નિંદાને પાત્ર બને છે. એના કરતાં તો તે ગૃહસ્થાશ્રમમાં હોત તો સારું હતું, કારણ કે તેથી તે સંસા૨પરંપરાને વધારનાર થાત નહીં. પરંતુ સંયમગ્રહણ કર્યા પછી એ છોડી દેવાથી તો તેની સંસારપરંપરા અવશ્ય વધી જાય છે.
શ્લોક-૧૯૯
स्वार्थभ्रंशं
त्वमविगणयंस्त्यत्कलज्जाभिमानः
संप्राप्तोऽस्मिन् परिभवशतैर्दुःखमेतत्कलत्रम् । नान्वेति त्वां पदमपि पदाद्विप्रलब्धोऽसि भूयः
