________________
૧૦૬
આત્માનુશાસન શ્લોક-૧૮૬
हानेः शोकस्ततो दुःखं लाभाद्रागस्ततः सुखम् । तेन हानावशोकः सन् सुखी स्यात्सर्वदा सुधीः ॥
જ્યાં શોક ને દુઃખ હાનિમાં, ત્યમ રાગ ને સુખ લાભમાં; તો સુજ્ઞ હાનિમાં અશોકે, સુખી સદા સમભાવમાં. ભાવાર્થ ઇષ્ટ વસ્તુની હાનિથી શોક અને તેથી દુ:ખ થાય છે; તથા તેના લાભથી રાગ (હર્ષ) અને તેથી સુખ થાય છે. પણ સુબુદ્ધિમાન વિવેકી જીવ એ ઇષ્ટ વસ્તુના હાનિ તથા લાભમાં શોક અને હર્ષથી રહિત થઈ નિરંતર સુખ(આનંદ)ને જ અનુભવે છે.
શ્લોક-૧૭
सुखी सुखमिहान्यत्र दुःखी दुःखं समश्नुते । सुखं सकलसंन्यासो दुःखं तस्य विपर्ययः ||
આ ભવ સુખી, સુખી પરભવે, દુઃખી દુઃખ પરભવમાં લહે; સુખ સર્વત્યાગ વિષે અને દુ:ખ ગ્રહણથી, જન સંગ્રહે. ભાવાર્થ જે જીવ આ લોકમાં સુખી છે તે પરલોકમાં પણ સુખ પ્રાપ્ત કરે છે. તથા જે આ લોકમાં દુઃખી છે તે પરલોકમાં પણ દુઃખ પામે છે. કારણ કે સમસ્ત ઇન્દ્રિયવિષયોથી વિરક્ત થવું તેનું નામ જ સુખ છે, અને તેમાં આસક્ત થવું તેનું નામ જ દુઃખ છે.
--
શ્લોક-૧૪૪
मृत्योर्मुत्यन्तरप्राप्तिरुत्पत्तिरिह
વેનિામ્ ।
तत्र प्रमुदितान् मन्ये पाश्चात्ये पक्षपातिनः ॥
મૃત્યુ પછી બીજા મરણની પ્રાપ્તિ જન્મ કહાય જ્યાં; જે જન્મમાં હર્ષિત, મૃત્યુ-પક્ષપાતી ગણાય ત્યાં.
