________________
आगम
(४५)
“अनुयोगद्वार"- चूलिकासूत्र-२ (मूलं+वृत्तिः )
....... मूलं [१०४-११३] / गाथा [११-१५] .... मुनि दीपरत्नसागरेण संकलित..आगमसूत्र - [४५], चूलिकासूत्र -२] "अनुयोगद्वार" मूलं एवं हरिभद्रसूरिजी-रचिता वृत्ति::
प्रत
%
सूत्रांक [१०४११३] गाथा ॥१११५||
श्रीअनु: एगपदेसूणता कज्जा, कम्हत्ति ?, उच्यते, जे कालओ अणाणुपुब्विअवत्तव्वा ते तस्स एगपदेसावगाडा, तस्स य तमि पदेसे अप्पाहणत्तविक-18 कालानुहारि.वृत्ती क्खाओ, अतो तप्पदेसूणे लोके कतो, एत्व दिलुतो जहा खेत्ताणुपुव्वी पदेसोना इत्यर्थः, "एगम्मि तप्पदेसे काफ्णुपुवादि विणि वा दब्बा। पूज्योदि
कास्थितिः ओगाईते जम्हा पदेसूणोत्ति तो लोगो ॥१॥ अण्णे पुण आयरिया भणति- कालपदेसो समओ समयचउत्थंमि इवति जवेलं। तेणूणवत्तणचा ।। ५२॥
४ज लोको कालमयखंघो ॥२॥" अयमत्र भावार्थ:-इह कालानुपूळधिकारात्कालस्य च वर्चनादिरूपत्वात्पर्यायस्य च पर्यायिभ्योऽभेदात्स *खल्वचित्तमहाखधश्चत समयात्मककालरूप: अत: कालप्रदेशः, कालविभाग: समय इति, ततश्च समये चथं भवति-वर्तते यवेलामति- IR यस्यां वेलायामसौ स्कन्धः, स हि तदा विवक्षयक वाद् न गृह्यते, अतस्तेणूणत्ति विवक्षितः, चतुःसमयात्मकस्कन्धस्तेनोनः परिगृह्यते, कथमेतदेवं 4
बचण 'चि वर्तनारूपत्वात्कालस्य, जे लोको कालमयखघोत्ति विवक्षयैव यस्मालोकः कालसमयस्कन्धो वर्तते, अतस्तस्य प्रदेशस्य समया-14 गणने प्रदेशेनोनो लोक इत्येवमन्यथापि सूक्ष्मबुद्धया भावनीयमिति । 'णाणादब्वाई पदुश्च णियमा सम्बलोए 'त्ति ज्याविप्रदेशावगाहयादि| समयस्थितीनां सकललोके भावात , अन नुपूर्वीद्रव्यचिन्तायां एग दव्यं पडुनच लोयस्य असोज्जतिभागो होज्जा, सेसपुच्छा पडिसहितब्बा, भावार्थस्त्वेकप्रदेशावगाहैकसमयस्थितेषिक्षितत्वादिना प्रकारेणागमानुसारतो वाच्यः, आदेशांतरेण वा अस्य भावना-अचित्तमहास्कन्धो दंडावत्थारूविदव्वत्तण मोक्तुं कवाडावत्थामवणं तं अन्नं चेव दव्वं भवति, अण्णागारभावतणओ बहुतरसंघातपरमाणुसंघातत्तणओदयठि
तितो दुपदेसियभवणं व, एवं मंधापूरणलोगापूरणसमएसु महास्कन्धस्याप्यन्यान्यद्रव्यभवनं, अतो काळाणुपुश्विदव्वं सव्वषुच्छासु संभवतीत्यर्थः, Mणाणादब्वाई पटुकच नियमा सब्बलोए होजति भावितार्थ द्रव्यप्रमाणद्वार एवेति, अवक्तव्यकद्रव्यचिन्तायां • एगं दव्वं पदुर लोगस्स
असंखेज्जतिभाग होज्जा' द्विमदेशावगाहद्विसमयस्थितिविवक्षितभावात् , आदेशांतरेण वा महासंधवग्जमण्णदब्वेसु आदिलचउपुच्छामु
ACAॐबन्य
CAMERICRSts
दीप अनुक्रम [११९१३६]
.. अथ कालानुपूर्वी-अधिकारः अन्तर्गत् 'काल-समय'वर्णनं आरभ्यते
~56~