________________
आगम
(४५)
“अनुयोगद्वार"- चूलिकासूत्र-२ (मूलं+वृत्तिः )
.......... मूल [१] / गाथा [-] ........ मुनि दीपरत्नसागरेण संकलित..आगमसूत्र - [४५], चूलिकासूत्र -२] "अनुयोगद्वार" मूलं एवं हरिभद्रसूरिजी-रचिता वृत्ति::
हरिभद्राचार्यवेला अनुयोगद्वारटीका.
लानन्दी
प्रत सूत्रांक [१] गाथा -
व्याख्याना
हा नियमः जनवरे विदशेन्द्रनरेन्द्रपूजितं वीरम् ।मनुयोगद्वाराणां प्रकटा विवृतिमाभिधास्ये ॥१॥ प्रान्तोऽयम-19 उद्देशादि वप्राप्तिदेवलायोभतो वर्त्तते, यामि विनानि भवन्ति, तथा चोक्तम्-"यांसि पहुविनानि भवन्ती" त्यादि
विधिः विघ्नविनाशाम्तये मजलाधिकारी नौकः प्रतिपादितः, साम्प्रतमनुयोगद्वाराभ्ययनमारभ्यते, अथास्यानुयोग
इति, उच्यते दिनानुयोगकाम्हत्वात्तस्य चानुयोगद्वारमन्तरेण प्रतिपादयितुमशक्यत्वादनुयोगद्वाराणा 19 साकल्यताअप प्रायः प्रत्यध्ययनमुपयोगित्वानन्दचकमन्याख्यानसमनन्तरमेयानुयोगद्वाराध्ययनावकाश इत्यमभिसंबंध:, लदनेन सम्बन्धेना।
यावमिदमनुयोगद्वाराध्ययन, मस्य चाध्ययनान्तरत्वात् साकल्यतोऽपि प्रायः सकलाध्ययनव्यापकरवान्महात्वाकचादावेव मङ्गलशब्दाभिधान-16 पूर्वकमुपन्यासमुपदर्शयता ग्रन्थकारेणेदमभ्यधायि 'णाणं पंचविहं पण्णत्त'मित्यादि,(१-१)अबाह-इह मजलाधिकारे नन्दिः प्रतिपादित एव,
ततश्चानर्थक एष अस्व सूत्रस्योपन्यास इति, अनोख्यते, नैतदेवं, अस्याक्षेपस्य चाध्ययनान्तरत्वादित्यादिनवानवकाशत्वात् , अनियमप्रदर्शनार्थत्वाच्च है तथाहि-नार्य नियमो नन्मभ्ययनानुयोगमन्त्ररेणास्यानुयोगो न कर्त्तव्य इति, यदा यदा च क्रियत तदा सार्थक एव इति, यथोक्तोपन्यासस्तु है।
प्रायोवृत्त्यपेक्षयाऽनवथ एव, अन्ये तु व्याचक्षते-कशिदाचार्य देशजातिषत्रिशगुणालंकृतं कश्चिद्विनेय; सविनयमुक्तवान्-भगवन् ! अनुयोगद्वारप्ररूपणया मे क्रियतामनुपहः, ततस्तमसावाचार्यों योग्यमधिगम्य अव्यवकिछत्तयेऽनुयोगद्वारप्ररूपणायां प्रवर्तमानो विनविनावकोपशान्तये
SCARSAGE
दीप अनुक्रम [१]
... ज्ञानस्य पंच-भेदानाम उल्लेख: