________________
आगम (४४)
"नन्दी”- चूलिकासूत्र-१ (मूलं+वृत्तिः )
मूलं [३७...] / गाथा ||७८-७९||
84%
वृत्तो
प्रत सूत्रांक [३७..] गाथा ||७८७९||
नन्दी
| पुनः पश्यति--गृह्णाति, अस्पृष्टम् अनालिगितमसंबद्धमित्यर्थः, पूनःशब्दो विशेषणार्थः, तुशब्दस्त्वेवकारार्थः, ततश्चायमर्थः-अस्पृष्टमेव | प्राप्याप्राहारिभद्रीय यादा पश्यति, पुनःशब्दादस्पृष्टमपि योग्यदेशावस्थित, नायोग्यदेशावस्थितमधोलोकादि, कुतः, अप्राप्तकारित्वात् परिमितदेशस्थीवषय- प्यकारिता
ग्राहित्वाच्चक्षुष इति २, प्रायत इति गन्धस्तं ३, रस्यत इति रसस्तं च, स्पृश्यत इति स्पर्शस्त, पशब्दी पूरणसमुच्चयायौँ, 'बद्ध-1 ।।७४॥
स्पृष्टमिति' पद्धम्-आक्लिष्टं तोयवदात्मप्रदेशैरात्मीकृतमित्यर्थः, स्पृष्टं पूर्ववत् , प्राकृतशैल्या चेत्थमुपन्यासो 'पद्धपुढे' ति, अर्थतस्तु | स्पृष्टं च बद्धं च स्पृष्टयद्धमिति विज्ञयं, आलिंगितानन्तरमात्मप्रदेशैरागृहीतमित्यर्थः, गन्धादिः, स्तोकद्रव्यत्वादभावुकत्वात् ।। प्राणादीनां चापटुत्वाद्विनिधिनोतीत्येव ध्यागृणीयादिति गाथार्थः । इह स्पृष्टं शृणोति शब्दमित्युक्त, तत्र किं शब्दप्रयोगात्मृ-1 धान्येव केवलानि शब्दद्व्याणि गृहास्युतान्यानि तद्भावितानि आहोस्वित् मिधाणीति चोदकाभिप्रायमाशंक्य न तावत् केवलानि, | तेषां वासकत्वात्तयोग्यद्रव्याकुलत्वाच लोकस्य, किन्तु मिश्राणि तद्वासितानि वा गृहातीति, अमुमर्थमभिधित्सुराह-.
भासा गाहा (७७९-१८४)। भाष्यत इति भापा, पकना शब्दतयोत्सज्यमाना द्रव्यसंहतिरित्यर्थः, तस्याः समश्रेणयो भाषा-12 | समश्रेणयः, समग्रहण विश्रेणीच्यवच्छेदार्थ, इह श्रेणयः क्षेत्रप्रदेशश्रेणयोऽभिधीयन्ते, ताच सर्वस्यैव भाषमाणस्य पर्स दिनु विद्यन्ते, यावत्सृष्टा सति भाषाऽऽद्यसमय एव लोकान्तमनुधावतीति, ता इतो- भापासमश्रेणीतः, इतो गतः प्राप्त: स्थित इत्यनथोन्तरं, एतदुक्तं भवति- भाषासमणिव्यवस्थित इति, शब्द्यतेऽनेनेति शब्दः भाप रखेन परिणतः प्रगलराशिः तं शब्द, य पुरुषा | श्वादिसम्बन्धिनं शृणोति-गृह्णाति उपलभत इति पर्यायाः, यत्तदोनित्यसम्बन्धा मिथ शृणोति, एतदुक्तं भवति-उत्सृष्टद्रव्य: |भावितापान्तरालस्थशब्दद्रव्यामिश्रमिति, विणि पुनरित इति वर्तते, ततश्चायमों भवति विश्रेणिव्यवस्थितः पुनः श्रोता शब्द |
दीप
ERRENAKAci
अनुक्रम [१२५१२६]
मुनि दीपरत्नसागरेण संकलित..आगमसूत्र - [४४], चूलिकासूत्र -[१] "नन्दीसूत्र" मूलं एवं हरिभद्रसूरिजी-रचिता वृत्ति:
~79~