________________
आगम
"नन्दी- चूलिकासूत्र-१ (मूलं+वृत्तिः ) ......... मूलं [१८] / गाथा ||५७...||
(४४)
SHA
प्रत
सूत्रांक
[१८] गाथा ॥५७..||
नन्दी- ई लोगोवरि जे ते उबरिमा, केय ते १, उच्यते, सब्बतिरियलोगवत्तिणो, तिरियलोगस्स वा अहो नव जोयणसतबत्तिणो, ताण चेव जे । हारिभद्रीय
मनःपर्याहट्ठिमा ते जाव पश्यतीत्यर्थः, इमं च ण घडति, अहोलाइयगाममणपज्जवणाणसंभवबाहछत्तणओ, उक्तन-"इहाघोलोंकिकान्याधिकार: वृचों
ग्रामान , तिर्यग्लोकविवर्तिनः । मनोगतांस्त्वसौ भावान , वेचि तर्तिनामपि ॥शा" अलं प्रसंगेन, एवमूवं यावज्ज्योतिश्चक्रस्योपरितलं, तिर्यग्यावदन्तो मनुष्यक्षेत्रे, मनुष्यलोकान्त इत्यर्थः, शेष सुगम यावत् “सण्णीणं पञ्चेन्द्रियाणा'मित्यादि, तत्र संज्ञिनोऽपान्तरालगतावपि तदायुष्कसंवेदनादभिधीयन्तु एव, न तैरिहाधिकार इत्यतः पञ्चेन्द्रियग्रहणं, तेऽपि चोपपातक्षेत्रप्राप्ता अपि मन:पर्याप्त्या अपर्याप्तका अपि भण्यन्ते, न च तैरपीहाधिकार इत्यतः पर्याप्तकग्रहणं इति, स्वरूपकथनं पा संज्ञिना पश्चेन्द्रियाणां | पर्याप्तकानामिति, अथवा संझिनो हेतुवादोपदेशेन विकलेन्द्रिया अपि भण्यन्ते, तद्व्यवच्छेदार्थ पञ्चेन्द्रियग्रहणं, तेऽप्यपर्याप्तका अपि भवन्ति अतः पर्याप्तग्रहणमिति, इह क्षेत्राधिकारस्यैव प्राधान्यात्तदेव मनोलब्धिसमन्वितजीवाधारक्षेत्रमभिगृद्यते, विपुलमति: अर्द्ध तृतीयस्य येषु तान्यर्द्धत्तीयानि तैरभ्यधिकतर, प्रभूततरमित्यर्थः, तदेव प्राकृतशैल्या अभ्यधिकतरकं, एवं शेषेष्वपि द्रष्टव्यं, तत्रैकदिशमप्यधिकतरं भवत्यतः सर्वतोऽधिकतरमिति प्रतिपादनार्थमाह-विपुलतरं-विस्तीर्णतरम्, अथवा आयामविष्कम्भावाश्रित्यामभ्यधिकतर, बाहल्यमाश्रित्य विपुलतरं तथा विसुद्धतरं निर्मलतरमित्यर्थः, यथा चन्द्रकान्तादिप्रकाशकद्रव्यविमलरतरबिशेषाद्विमलप्रकाशितद्रष्टुः सकाशाद्विभलतरप्रकाशितद्रष्टा विशुद्धतरं पश्यति, एवं विष्कम्भितोदयमनःपर्यायज्ञानावरणस्य कारण- ॥४७॥ भेदतो मन्दरतरविशेषभावात् ऋजुमतेः सकाशात् विपुलमतिर्विशुद्धतरमिति, उपशान्तावरणविशेषादपि ज्ञानस्य विशेष इत्येतावताशेन रष्टान्तः, तथा तदावरणक्षयोपशमविशेषाच वितिमिरतरं-निर्मलतरं, अथवा प्राग्वद्धतदावरणकर्मक्षयोपशमस्य प्रधान
दीप अनुक्रम [८२]
मुनि दीपरत्नसागरेण संकलित..आगमसूत्र - [४४], चूलिकासूत्र -[१] "नन्दीसूत्र" मूलं एवं हरिभद्रसूरिजी-रचिता वृत्तिः
~52~