________________
आगम
(४०)
प्रत
सूत्रांक
[-]
दीप अनुक्रम
[-]
“आवश्यक”- मूलसूत्र-१ (निर्युक्तिः + वृत्तिः) भाग - १
अध्ययनं [-], निर्युक्तिः [८८] भाष्यं [-] वि० भा० गाथा [-], मूलं [- / गाथा-] मुनि दीपरत्नसागरेण संकलित.. आगमसूत्र [४०], मूलसूत्र-[१] "आवश्यक" निर्युक्तिः एवं मलयगिरिसूरि-रचिता वृत्तिः
www
- लिवाए सदेवमणुयासुराए परिसाए लज्जाइ न तरह वारेर्ड ताहे बिसज्जेइति, ततो मिगावई पज्जोयस्स उदयणं कुमारं निक्खेवगनिखितं काऊण पवया, पज्जोयस्सवि अट्ठ अंगारवईपमुहाओ देवीओ पवइयातो, ताणिवि पंच चोरसयाणि तेण गंतूण संबोहियाणि, एवं पसंगेण भणियं, पत्थ इहगापरंपरगेणाहिगारो, एस दापरपरंगो । साम्प्रतं नियुक्तिस्वरूपाभिधानार्थमिदमाह - निजुत्ता ते अस्था जं बद्धा तेण होइ निजुत्ती । तहवि य इच्छाबेह विभासिउं सुत्तपरिवाडी ॥ ८८ ॥ यद्यस्मात् सूत्रे निश्वयेनाधिक्येन साधु वा आदौ वा युक्ताः-सम्बद्धा निर्युक्ताः, निर्युक्ता एवं सन्तंस्ते श्रुताभिधेया जीवाजीवादयोऽर्था अनया प्रस्तुतनिर्युक्त्या बद्धा-व्यवस्थापिता व्याख्याता इतियावत् तेनेयं भवति निर्युक्तिः, निर्युकानां-सूत्रे प्रथममेव सम्बद्धानां सतामर्थानां व्याख्यारूपा युक्तियोंजनं निर्युक्तयुक्तिरिति प्राप्ते शाकपार्थिवादिदर्शनात् युक्तलक्षणस्य पदस्व लोपात् निर्युक्तिरिति भवति, ननु यदि प्रथममेव सूत्रेऽर्थाः सम्बद्धा एव सन्ति तर्हि किमिति ते निर्युक्त्या व्याख्यायन्ते १, सम्बद्धानां स्वयमेव विनेयवर्गेणावबुद्ध्यमानत्वात्, तत आह-' तहवियेत्यादि, यद्यपि सूत्रे सम्बद्धा एवार्थाः सन्ति तथापि तान् सूत्रे निर्युक्तानपि अर्थान् विभाषितुं व्याख्यातुं सूत्रपरिपाटी-सूत्रपद्धतिः एषयतीव एषयति- प्रयोजयति, इयमत्र भावना - अप्रतिबुद्ध्यमाने श्रोतरि गुरुं तदनुग्रहार्थं सूत्रपरिपाठ्येव विभाषितुमेषयति, इच्छत इच्छत मां प्रतिपादयितुमितीत्थं प्रयोजयतीवेति, क्वचित् 'सूत्रपरिपाटी मिति पाठः, तत्रैवं व्याख्या- शिष्य एव सूत्रपरिपाटीमनवबुद्धयमानो गुरुमिच्छायां प्रवर्त्तयति इच्छत इच्छत मां विभाषितुं व्याख्यातुं सूत्रपरिपाटीमिति, व्याख्या व निर्युक्तिः अतः पुनर्योजनरूपा निर्युतिरित्यमदोषायेति ॥ इह प्रागिदमुक्तम्- अर्थ पृथक्त्वस्य तैस्तीर्थकरणणधरैः कथितस्य श्रुतज्ञा
Jan Education International
'निर्युक्ति' शब्दस्य व्याख्या प्रस्तूयते
For Pitate & Personal Use Only
222~
www.janlibrary.org