________________
आगम
(४०)
प्रत सूत्रांक
[-]
दीप अनुक्रम
H
Jain Education h
“आवश्यक" - मूलसूत्र - १ (निर्युक्तिः + वृत्तिः) भाग-१
अध्ययनं [-], निर्युक्तिः [७९], भाष्यं [-] वि० भा० गाथा [-], मूलं [- / गाथा-] मुनि दीपरत्नसागरेण संकलित.. आगमसूत्र [४०], मूलसूत्र-[१] "आवश्यक" निर्युक्तिः एवं मलयगिरिसूरि-रचिता वृत्तिः
मेणापि अन्यारम्भे चान्यव्याख्यायते इति कृतं प्रसङ्गेन, तत्र यस्मादिदं शाखाभिधानमावश्यक श्रुतस्कन्ध इति तद्भेदाश्चाध्ययनानि तत आवश्यकं निक्षेतव्यम् श्रुतस्कन्धश्च, अपरस्त्वाह- किमिदं शास्त्राभिधानं प्रदीपाभिधानवत् यथार्थं आहोश्चित् पलाशाभिधानवत् अयथार्थ उत डित्थाद्यभिधानवत् अनर्थकं ?, तत्र ं यदि यथार्थ ततस्तदुपादेयम्, तत्रैव | समुदायार्थपरिसमाप्तिभावात् उच्यते - यथार्थम्, तथाहि पूर्व सूरि प्रदर्शितेयमस्य व्युत्पत्तिः- अवश्यं कर्त्तव्यमावश्यकम्, श्रमणादिभिरवश्यं उभयकालं क्रियते इति भावः क्वचिदिति कर्म्मणि वाहुलकात् उप्रत्ययः, पृषोदरादय इति निपातनात् शेषरूपसिद्धिः, अथवा ज्ञानादिगुणानामा-समन्तात् वश्या इन्द्रियकषायादिभावशत्रवो यस्मात् तदावश्यकं शेषाद्वे 'ति कच्प्रत्ययः, यदिवा ज्ञानादिगुणकदम्बकं मोक्षो वा आ-समन्तात् वश्यं क्रियतेऽनेनेत्यावश्यकं, अथवा 'आवरसयं'ति प्राकृतशैल्या आवासकं, गुणशुन्यमात्मानं गुणैरावासयतीत्यावासकं, गुणसानिध्यमात्मनः करोतीति भावः तच्चा|वश्यकं चतुर्विधम्, तद्यथा-नामावश्यकं स्थापनावश्यकं द्रव्यावश्यकं भावावश्यकञ्च तत्र जीवस्याजीवस्य जीवानां वा अजीयानां वा तदुभयस्य वा तदुभयेषां वा आवश्यकमिति नाम क्रियते तन्नामनामवतोरभेदोपचारात् नामावश्यकं, स्थापनावश्यकं नाम काष्ठकर्मादिष्वक्षवराटकादिषु वा सद्भावस्थापनया वा असद्भावस्थापनया या यदावश्यकमिति स्थाप्यते। तत् स्थापनावश्यकं द्रव्यावश्यकं द्विधा, तद्यथा-आगमतो नोआगमतश्च तत्र आगमतो यस्यावश्यकमिति पदं शिक्षितं । स्थितं जितं मितं परिजितं नामसमं घोषसमं अहीनाक्षरमनत्यक्षरमव्याविद्धाक्षरमस्खलितममिलितमव्यत्यास्म्रेडितं प्रतिपूर्ण प्रतिपूर्णघोषं कण्ठौष्ठ विप्रमुक्कं वाचनोपर ं च स्यात् स पुरुष आगमती द्रव्यावश्यकं तत्र शिक्षितं नाम यत् पा
... अथ आवश्यक शब्दस्य निक्षेपा: वर्णयते
For Pityte & Personal Use Only
188~
wjainslibrary.org
