________________
आगम
(४०)
"आवश्यक’- मूलसूत्र-१ (नियुक्ति:+वृत्तिः) भाग-१ अध्ययनं १, नियुक्ति: [८], भाष्यं न, वि०भा गाथा [१४१,८३१], मूलं - /गाथा-] मुनि दीपरत्नसागरेण संकलित..आगमसूत्र-[४०], मूलसूत्र-[१] "आवश्यक नियुक्ति: एवं मलयगिरिसूरि-रचिता वृत्ति:
प्रत सूत्रांक
KC
दीप अनुक्रम
सवितेव प्रकाश देशनामातनोति, तत्राव्युत्पन्न विनेयानां केषांचिदेवमाशङ्का भवेत्-भगवतोऽपि तीर्थकृतस्तावत् द्रव्यश्रुतं ध्वनिरूपं विद्यते, द्रव्य श्रुतं च भाव श्रुतपूर्वकं, ततो भगवानपि श्रुतज्ञानीति, ततस्तदाशकापनोदार्थमाह- केवलनाणेणऽस्थे नाउंजे तत्थ पनवणजोग्गे । ते भासह तित्थयरो, वइजोगसुयं हवइ सेसं ॥७८॥ .
केवलज्ञानेन 'सर्व वाक्यं सावधारणमिति न्यायात् केवलज्ञानेनैव, न श्रुतज्ञानेन, तस्य शायोपशमिकभावातिक्रमात्, सर्वक्षये देशक्षयाभावात्, अर्थान्-धर्मास्तिकायादीनभिलाप्यानभिलाप्यान् ज्ञात्वा-विनिश्चित्य ये तत्र-तेषामभिलाष्यानां मध्ये प्रज्ञापनयोग्या अभिलाप्या इत्यर्थः तान भाषते, नेतरान्, तानपि प्रज्ञापनयोग्यान भाषते, न सर्वान, तेषामनन्तत्वेन सर्वेषां | |भाषितुमशक्यत्वात् , वाचः क्रमवर्तित्वाच, आयुषश्च परिमितत्वात् , किन्तु कतिपयानेवानन्तभागमात्रान् , आह च भाष्य|कृत-"पण्णवणिज्जा भावा अणंतभागो उ अणभिलप्पाणं । पण्णवणिजाणं पुण अणंतभागो सुबनिबद्धो ॥१॥"(वि.१४१) तत्रापि तान् कतिपयान भाषते ग्राहकापेक्षया योग्यान् , तत्रापि यावन्मात्रे भणिते शेष स्वयमप्यभ्यहितमीष्टे तावन्मात्र.1 न स्वभ्यूह्यमपि, उक्त च-"तत्थवि जोग्गे भासइ नाजोग्गे गाहगाणुवित्तीए । भणिएवि जंमि सेसं सयमूहइ भणइ तम्मत्तं | mer(वि.८३१) तत्र केवलज्ञानोपलब्धार्थाभिधायकः शब्दराशिःप्रोच्यमानस्तस्य भगवतो वाग्योग एव भवति, न श्रुतं, तस्य | भाषापर्योत्यादिनामकर्मोदयनिबन्धनत्वात् , श्रुतस्य च क्षायोपशमिकत्वात् , स च वाग्योगो भवति श्रुतं शेषम्-अप्रधान, द्रव्यश्रुतमित्यर्थः, श्रोतणां भावश्रुतकारणतया द्रव्यश्रुतं व्यवहियते इति तात्पर्याधः, अन्ये त्वेवं पठन्ति-'वइयोग सुर्य हवइ तेसिं' तत्रायमर्थः-तेषां श्रोतणां श्रुतकारणत्वात् स वाग्योगः श्रुतं भवति, श्रुतमिति व्यवहियते इत्यर्थः, अथवा
In Eduard
~180
