________________
आगम
(४०)
“आवश्यक”- मूलसूत्र-१ (नियुक्ति:+वृत्तिः ) भाग-१ अध्ययनं H, नियुक्ति: [४२,४३], भाष्यं H, विभा गाथा [६५८,६५९], मूलं - /गाथा-] मुनि दीपरत्नसागरेण संकलित..आगमसूत्र-[४०], मूलसूत्र-[१] "आवश्यक नियुक्ति: एवं मलयगिरिसूरि-रचिता वृत्ति:
प्रत
सूत्रांक
दीप अनुक्रम [-1
आवश्यके सर्वत्र वा गच्छति तद्गुरुलघु, यथा बोमपरमाण्वादि, उऊंच-"गुरुयं लहुये उभय नोभयमिति वावहारिषनवस्स 13 गुरूलपु. उपोद्धाते | दवं लेई दीवो वाऊ वोम जहासंखं ॥१॥” (वि.६५८) निश्चयनयः पुनरिदमाह-न सर्वगुकांतेन किमपि वस्त्वस्ति, गुरोरपिसाव्यविभालोष्ट्रवादेः प्रयोगादादिगमनदर्शनात, नाप्येकान्तेन सर्वलवप्यस्ति, अतिलघोरपि वायवादेः करताडनादिना अधोगमना-
Iगाःगा.४१ ॥५१॥18| दिदर्शनतः, तस्माद् द्विविधमेव वस्तु, तद्यथा-गुरुलघु अगुरुलघु च, तत्र यद् बादरं भूभूधरादिकं तत्सर्व गुरुलपु, शेष
तु भाषामाणापानमनोवर्गणादिकं परमाणुव्यणुकन्योमादिकं च सर्वमगुरुलघु, उक्तं च-"निच्छयतो सबगुरुं सबलहुं वा न विजए दवं । बायरमिह गुरुलहुयं अगुरुल हुं सेसयं दवं ॥१॥" (वि. ६५९) तत्रेयं गाथा निश्चयनयमतेन, पदार्थव्याख्या त्वम्-औदारिकवैक्रियाहारकतैजसद्रव्याणि अपराण्यपि तैजसद्रव्यप्रत्यासन्नानि तदाभासानि बादररूपत्वाद्गुरुलघूनि" गुरुलघुस्वभावानि, कार्मणमनोभाषाद्रव्याणि तु आदिशब्दात् प्राणापानद्रव्याणि भाषाद्रव्याग्वित्तीनि भाषाभासानि अपराण्यपि च परमाणुब्धणुकादीनि व्योमादीनि च एतानि 'अगुरुलघूनि' अगुरुलघुस्वभावानि ॥ वक्ष्यमाणगाथाद्वयसम्बन्ध एवं-पूर्व किल क्षेत्रकालसम्बन्धिनो केवलयोरकुलावलिकासोयादिविभागकल्पनया परस्परोपनिबन्ध उकः, सम्मति तयोरेवोकलक्षणेन द्रव्येण सह परस्परोपनिबन्ध उपदश्यते
संखेज मणोदवे, भागो लोगपलियस्स बोद्धयो । संखेज कम्मदवे, लोगे थोखूणय पलियं ॥४२॥
तेयाकम्मसरीरे तेयादा य भासदचे य । बोद्धवमसंखेजा दीवसमुहा य कालो य ॥४३॥ मनोवगर्गणागतं मनःपरिणामयोग्यं मनोद्रव्यं तस्मिन् मनोद्रव्ये-मनोद्रव्यविषये अवधौ ‘संखेजत्ति'. सोयतमो
-AXECRACK
Jan Edition
Farve Personal
~137~