________________
શણિકનો બોધ અને નિત્યનો અનુભવ
જે લોકો એમ કહે છે કે વર્તમાનમાં એકઠો કરેલો વૈભવ મેં મારી જાત મહેનતથી એકઠો કર્યો છે, મારા પિતા થકી મળ્યો નથી. જ્ઞાની તેને કહે છે કે તારા કથન પરથી જ એ વાત સિદ્ધ થાય છે કે તે એકઠા કરેલા પરિગ્રહરૂપી પાપના ફળમાં તારે પોતે જ નરક-નિગોદમાં પરિભ્રમણ કરવું પડશે, તારા પિતાએ નહીં.
તારા પિતા તો ખૂબ જ સંતોષી હતા, નાના ગામમાં રહેતા હતા, રોજ ખાવા પુરતું રોજ કમાતા હતા, પણ તુ અસંતોષી પેદા થયો કે મુંબઈ જેવા મહાનગરમાં ગામ છોડીને કરોડપતિ થવા આવ્યો. તેથી તારી મહેનતનું અભિમાન છોડીને સ્વભાવતરફ દ્રષ્ટિ કર. પુણ્યના ઉદયને પોતાનો પુરૂષાર્થ માની લેવો એ જ જીવની સૌથી મોટી નબળાઈ છે. કર્મના ઉદયાહીનદ્રષ્ટિ છોડીને સ્વભાવતરક દ્રષ્ટિ કેન્દ્રિત કરવી એ જ ધર્મનો મર્મ છે.
પુના રસને છોડીને અતીન્દ્રિય સુખના સમરસને પીવે તે જ ધર્માત્મા છે.
જગતમાં જે વસ્તુ ઉત્પન્ન થઈ છે, તે નષ્ટ થવા માટે જ ઉત્પન્ન થઈ છે. તે જ પ્રમાણે વસ્તુનો સંયોગ પણ વસ્તુનો વિયોગ થવા માટે જ થતો હોય છે. જ્ઞાની તો અહીં સુધી કહે છે કે સંયોગના કાળે પણ બેદ્રવ્ય વચ્ચે અત્યંતાભાવ હોય છે. જગતના સ્વરૂપનો યથાર્થ નિર્ણય કરીને જગતમાં રહેતા અજ્ઞાનીની માન્યતા નિજ આત્માને પ્રભાવિત ન કરે તેનું પળ-પળે ધ્યાન રાખવું જોઈએ. પોતાનામાં રાગ ન થાય તે હેતુથી બીજા જીવોમાં પોતાના પ્રત્યે રહેલા રાગના વિચારને પણ વિરામ આપવો જોઈએ. જ્યારે અજ્ઞાની બીજાના રાગનો વિચાર કરે છે ત્યારે તેને પોતાને પણ રાગભાવ ઉત્પન્ન થવા લાગે છે, આવી પરાધીનદશાનું પરિણામ દુઃખદ જ હોય છે.
એક અનુકૂળતાને પ્રાપ્ત કર્યા બાદ બીજી અનુકૂળતા પ્રાપ્ત થાય ત્યાં સુધીમાં પહેલી અનુકૂળતા પણ પ્રતિકૂળતારૂપે પલટાઈ ગઈ હોય છે, આવી
