________________
આપણા પાંચે આચારો કેટલા તો મઝાના છે! બધા જ આચારો સાધકને સ્વરૂપસ્થિતિ ભણી જ લઈ જાય છે.
જ્ઞાનાચાર.
એકાદ ગ્રન્થને તમે ઊંડાણમાં ખોલો. એની અનુપ્રેક્ષા ધારદાર બને. અને એ અનુપ્રેક્ષા અનુભૂતિમાં પલટાય.
જેમ કે, જ્ઞાનસારનો એક શ્લોક લીધો :
विकल्पविषयोत्तीर्णः, स्वभावालम्बनः सदा । ज्ञानस्य परिपाको यः, सः शमः परिकीर्तितः ॥
જ્ઞાનની પરિપક્વદશાને સમતા કહેવાઈ છે અહીં. એ પરિપક્વ દશાને બે વિશેષણો અપાયા : વિકલ્પોના વિષયને પેલે પાર ગયેલી અને સ્વભાવ દશાનું અવલંબન કરીને રહેલી.)
અનુપ્રેક્ષા એ રીતે ઘુંટાશે કે વિકલ્પોને પાર શી રીતે જવું ? વિચારો આવ્યા જ કરે છે ત્યારે એમનામાં ભળવાને બદલે એમને જોવાના. અથવા જાપનું કોઈ નાનું પદ લઈ ઉપયોગને ત્યાં મૂકી વિચારોમાંથી મનને હટાવવું.
- અને, ઉપયોગ પરમાં નહિ હોય તો સ્વમાં આવી જ જશે. અથવા એમ કહો કે સ્વમાં જ હોય.
આ આવું છે : ઝરણાને કાંઠે કોઈ વ્યક્તિ બેઠેલી હોય અને ઝરણાના ખળખળ વહેતા પ્રવાહનો મધુર નિનાદ સાંભળી શકે. પરંતુ બાજુમાંથી કોઈ વરઘોડો પસાર થતો હોય અને જોરદાર ઢોલ-વાજાં (૧) વિકલ્પ:... તણ્ય વિષય: વિતા: I – જ્ઞાનમંજરી ટીકા, પૂ. દેવચંદ્રજી
સ્વાનુભૂતિની પગથારે છે ૪૯
