________________ કઈ પણ તથારૂપ જોગને પામીને જીવને એક ક્ષણ પણ અંતભેદ જાગૃતિ થાય આત્મપરિણામની સ્વસ્થતાને શ્રીતીર્થકર સમાધિ કહે છે.” “આત્મભાવ યથાર્થ જેને સમજાય છે, નિશ્ચલ રહે છે, તેને એ સમાધિ પ્રાપ્ત હોય છે.”૩ (હરિગીત) - સૌ ભૂતમાં સમતા મને, કે સાથ વેર મને નહીં; આશા ખરેખર છોડીને પ્રાપ્તિ કરું છું સમાધિની.૪ (હરિગીત) A | સઘળા વિકલ્પ અભાવમાં જે સાધુ જોડે આત્મને; ' ' છે ગભક્તિ તેહને કઈ રીતે સંભવ અન્યને 2પ સદગુરુને બેધ, સલ્ફાસ્ત્રનું વાંચન, જિનપરમાત્માનું દર્શન, જાતિસમરણજ્ઞાન કે એ કઈ પ્રકારનો અન્ય યોગ પ્રાપ્ત થાય અને જે સાધકને અંતર્દષ્ટિ ઊપજે તે મેહની સત્તાને ઉથાપવામાં તેને મોટી મુશ્કેલી પડતી નથી. પરંતુ આવા પ્રકારના યોગ બનવા આ કાળમાં સુલભ નથી. વળી સદ્દગુરુ, સત્સંગ આદિના યુગમાં પણ ઘણુંખરું સામાન્ય સાધકને ગતાનુગતિક ન્યાયથી વર્તવાનું બને છે અને તેથી તે સંજ્ઞાઓ, એuસંજ્ઞાએ કે શરીરચેષ્ટાદિરૂપે વર્તતે તે સાધક જાગ્રત આત્મદષ્ટિવાળો બની શકતે. નથી. જે તેવા યુગમાં, પુરુષાર્થ ફેરવીને, દેહ અને આત્માના ભિન્ન પણ વિષે દષ્ટિ દે તે ઉપયોગના પ્રવર્તન પ્રત્યે પોતાના વિચારોની શુદ્ધાશુદ્ધતા પ્રત્યે) જાગ્રત રહે તે થકે ધીમે ધીમે તે અંતર્મુખતાને અભ્યાસ કરી શકે છે. આ પછી સૂકમ દષ્ટિ વડે કર્મોદય અને નિજ પરિણતિને જુદાં જુદાં લક્ષણવાળી જાણીને રાગ અને જ્ઞાનનું ભિન્નપણું કરે ત્યારે તેને ભેદજ્ઞાનની પ્રાપ્તિ થાય છે જે પ્રાપ્ત થયે મોક્ષ વિશેષ દૂર રહે તે નથી. વિવિધ અને વિચિત્ર પ્રકારનાં કર્મોના ઉદયથી થવા યોગ્ય વિભાવભાવો અને તેવા સર્વ વિભાવભાવને જાણવાની જેનામાં કાયમ શક્તિ રહેલી છે તે આત્મા - આ બે વચ્ચેના ભેદને યથાર્થ જાણીને તેમના ભિન્નપણાના અભ્યાસના ફળરૂપે પ્રગટવા ગ્ય જે આત્મસંવેદન - સ્વસંવેદન-સ્વભાવનું ભાસન–તે પ્રગટ થતાં જ દેદીપ્યમાન વિવેકાતિ અંતરમાં ઝળહળી ઊઠે છે 2. શ્રીમદ રાજચંદ્ર-પત્રાંક પ૬૮ 3. શ્રીમદ રાજચંદ્ર-પત્રાંક 324 4. શ્રી નિયમસાર, 104 (હિં. જે. શાહ કૃત પદ્યાનુવાદ). 5. શ્રી નિયમસાર, 138 ( ). અધ્યાત્મને પંથે