Page Text
________________ જે આત્મજ્ઞાન ન થાય તે સર્વ પદાર્થના જ્ઞાનનું નિષ્ફળપણું છે. જેટલું આત્મજ્ઞાન થાય તેટલી આત્મસમાધિ પ્રગટે. કરે. માટે, જગતના પદાર્થોનું બાહ્યલક્ષી ગમે તેટલું જ્ઞાન કરવામાં આવે પણ આત્મલક્ષે જે તે ન કરવામાં આવે, અર્થાત્ યથાર્થ ભાવભાસન સહિત જે તે જ્ઞાનની આરાધના ન કરવામાં આવે છે તે બાહ્યલક્ષી જ્ઞાન મોક્ષનું કારણ થઈ શકતું નથી, અને તેથી પરમાર્થે જ્ઞાનીઓએ તેને નિષ્ફળ કહ્યું છે યથા :- “જે એકને (આત્માને) જાણે છે તે સર્વને જાણે છે, અને જે સર્વને જાણે છે તે એકને જાણે છે.' (દેહા). 0 જબ જા નિજ રૂપકે, તબ જ સબ લેગ, નહીં જાજે નિજ રૂપકે, સબ જા સ ફેક. 2 છે, જેને જ્ઞાન સર્વ વિજ્ઞાનં મત રૂતિ કિમ? હે મુમુક્ષુ ! એક આત્માને જાણતા સમસ્ત કાલકને જાણીશ, અને સર્વ જાણવાનું ફળ પણ એક આત્મપ્રાપ્તિ છે; માટે આત્માથી જુદા એવા બીજા ભાવો જાણવાની વારંવારની ઈરછાથી તું નિવતર અને એક નિજસ્વરૂપને વિષે દષ્ટિ દે, કે જે દષ્ટિથી સમસ્ત સૃષ્ટિ સેમણે તારે વિષે દેખાશે.' (હરિગીત) જે હેય પૂર્વ ભણેલ નવ, પણ જીવને જ નહીં તો સર્વ તે અજ્ઞાન ભાખ્યું, સાક્ષી છે આગમ અહીં. એ પૂર્વ સર્વ કહ્યાં વિશેષ જીવ કરવા નિર્મળા, જિનવર કહે છે જ્ઞાન તેને સર્વ ભવ્ય સાંભળ.૫ આત્મજ્ઞાન તથા આત્મસમાધિને સીધો સંબંધ છે એ વાત હવે સમજાવે છે. આત્માનું જ્ઞાન (ઉપયોગ) જેટલા પ્રમાણમાં નિર્મળ થાય તેટલા પ્રમાણમાં સ્થિરતાને પામવું સુલભ બને છે. આત્માની વિચારધારા વિશેષપણે નિર્મળ રહી શકે તે માટે પાપપ્રવૃત્તિથી વિરામ પામવું આવશ્યક છે. આમ, ચિત્તની એકાગ્રતા અને નિર્મળતા પરસ્પરની અપેક્ષાવાળા હોવાથી અન્યોન્યાશ્રિત છે. નિર્મળ ચિત્તની સ્થિરતાને જ સમાધિ, સમતા અથવા સામ્ય કહેવામાં આવે છે. શાસ્ત્રોમાં સમાધિનું વર્ણન આ પ્રમાણે કર્યું છે - 1. શ્રી આચારાંગ, 1-3-4-122 2. શ્રીમદ્ રાજચંદ્ર, હાથનેધ, 1/14 3. અજ્ઞાત, 4. શ્રીમદ્ રાજચંદ્ર, 631, 5. શ્રીમદ રાજચંદ્ર-પત્રક 267 // અધ્યાત્મને 5 થે
| SR No. | 007117 |
| Book Title | Adhyatmane Panthe |
| Original Sutra Author | Shrimad Rajchandra |
| Author | Mukund Soneji |
| Publisher | Satshrut Seva Sadhna Kendra |
| Publication Year | 1980 |
| Total Pages | 6 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 11 MB |