Page Text
________________ વિચાર વિના આત્મજ્ઞાન થાય નહીં, અને અસત્સંગ તથા અસ...સંગથી જીવનું શરીરમાં રોગાદિની ઉત્પત્તિ વગેરે. પોતાને સુખરૂપ લાગતા હોય તેવા પ્રસંગો કે પદાર્થોને વિયોગ થવાથી જીવને અંતરમાં જે એક ખાસ પ્રકારને ઉચાટ રહ્યા કરે છે (જેને લોકે “મારે જીવ બન્યા કરે છે” આવા શબ્દો વડે ઓળખાવે છે) તેને ક્લેશ કહે છે. આવા બધા પ્રકારના જગતના સુખદુઃખથી રહિત થવા માટે શ્રીગુરુ આત્મજ્ઞાનપ્રાપ્તિની અનિવાર્યતા જાણી તેની પ્રાપ્તિ કરવા માટે પ્રેરણ કરે છે. આવું આત્મજ્ઞાન કેવી રીતે પ્રગટ થઈ શકે તે પ્રશ્નના ઉત્તરમાં કહે છે કે વિચાર (સુવિચાર, સદ્દવિચાર, તત્ત્વવિચાર) વડે કરીને આત્મજ્ઞાન ઊપજે છે. પરંતુ આ દેડધામ અને કોલાહલવાળા જમાનામાં સુવિચાર કરવાની મનુષ્યને નથી જિજ્ઞાસા, નથી અવકાશ, નથી યોગ કે નથી આવડત. આમાંની એક પણ પૂર્વશરત જ્યાં ન હોય ત્યાં વિચારદશા કેવી રીતે પ્રગટી શકે? અર્થાત્ ચોક્કસપણે ન જ પ્રગટે, કેમ કે સમગ્ર કારણ સામગ્રીના અભાવમાં કાર્યની ઉત્પત્તિ થઈ શકતી નથી. અસત્સંગ-અસ...સંગનો નિષેધ સાધકને વિચારદશા ઉત્પન્ન થવામાં ઉપકારી હોવાથી તે વાત હવે રજૂ કરે છે, તેમાં પ્રથમ અસત્સંગ વિષે જણાવે છે. જ્ઞાનીઓએ, અસત્સંગના નીચે પ્રમાણે ત્રણ મુખ્ય પ્રકારે દર્શાવ્યા છે - (1) પ્રથમ પ્રકારમાં તે જીવને સંગ કે જેઓ પરમાર્થનું મુદ્દલ જ્ઞાન જ નહિ હોવાથી સર્વથા સારાસારના વિવેકથી રહિત છે. આ જીવને અજ્ઞાની અથવા મૂઢ જ કહી શકાય. (2) બીજા પ્રકારમાં તે ને સંગ છે કે જેઓ માત્ર લોકસંજ્ઞાએ, ઘસંજ્ઞાઓ અથવા ગતાનુગત કુળપરંપરા પ્રમાણે વર્તવામાં જ ધર્મ માને છે. ગુણો-કે સત્યઅસત્યને વિવેક કર્યા વિના “બાપદાદા કરતા હોય તે કરવું અથવા કુળગુરુ બતાવે તે કરવું” એવા હઠાગ્રહવાળા હોવાથી પરીક્ષારહિતપણે ધર્મ આદિમાં પ્રવર્તે છે. (3) ત્રીજા પ્રકારમાં તેવા સ્વચ્છેદાચારી નાસ્તિક જીવોને સંગ છે કે જેમાં બુદ્ધિ (કુબુદ્ધિ) તે છે પણ પૂર્વે થયેલા આચાર્યો અને મહાન પુરુષનાં વચનેમાં તેમને કાંઈ જ વિશ્વાસ નથી. આત્મા, ધર્મ, પુણ્ય, પાપ, મોક્ષ કે પુનર્જન્માદિ કઈ પણ તોને તેઓ સ્વીકાર જ કરી શક્તા નથી. આ જ અશ્રદ્ધાળુ અને નાસ્તિક છે. અસ...સંગનું સામાન્ય સ્વરૂપ લેકમાં સુવિદિત છે. વિવિધ પ્રકારના વિભાવભાવો માં જે કારણેથી મનુષ્યને પ્રવર્તવાનું બને છે તેવા હિંસા-જૂઠ-ચોરી-કુશીલાદિનાં અધ્યાત્મને પંથે
| SR No. | 007117 |
| Book Title | Adhyatmane Panthe |
| Original Sutra Author | Shrimad Rajchandra |
| Author | Mukund Soneji |
| Publisher | Satshrut Seva Sadhna Kendra |
| Publication Year | 1980 |
| Total Pages | 6 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 11 MB |