________________ સર્વ કલેશથી અને સર્વ દુ:ખથી મુક્ત થવાને ઉપાય એક આત્મજ્ઞાન છે. || વિષયક આશા નહીં જિનકે સામ્યભાવ ધન રખતે હૈ નિજપરકે હિત સાધનમેં જે નિશદિન તત્પર રહતે હૈ અને જ્ઞાની સાધુ જગત કે દુઃખ સમુહકો હરતે હૈ.' આ પ્રકારે માંગલિક શીર્ષક સહિત હવે શ્રીગુરુ પિતાના મુખ્ય વક્તવ્યનો પ્રારંભ કરે છે. જે કોઈ પણ મનુષ્યને (જીવમાત્રને) સર્વ પ્રકારનાં દુખેથી અને વિટંબણાઓથી કાયમને માટે છૂટી જવું હોય, તે તેને માટે નિજસ્વરૂપનું યથાર્થ જ્ઞાન પ્રાપ્ત કરવું અનિવાર્ય છે. જ્યાં સુધી મનુષ્યને પિતાના સાચા સ્વરૂપનું ભાન થતું નથી ત્યાં સુધી તે દુનિયાદારીના સારાં-નરસાં અનેક કાર્યો કરવામાં જ પ્રેરિત રહીને પોતાના અમૂલ્ય માનવજીવનને સમાપ્ત કરી દે છે કારણ કે તેને ભાન જ નથી કે હું કોણ છું ? હું સુખી છું કે દુઃખી છું? શું કરી રહ્યો છું? મારા કરેલાં કર્મોનું શું ફળ થવા ગ્ય છે? આ અને આવા પ્રાથમિક અને પ્રજનવાળા પ્રશ્નોને વિવેક કે વિચાર જ તે કરતે નથી માત્ર દેખાદેખીમાં ગમે તેમ જીવન વિતાવી દે છે. ઘરમાં ખેવાયેલી વસ્તુ બહાર શોધવાની કઈ મથામણ કર્યા કરે અથવા પાણી વલોવીને માખણ મેળવવાની કેશિશ કોઈ કર્યા કરે તે દુનિયામાં તે મૂર્ખ ગણાય છે, હાંસીપાત્ર થાય છે અને માત્ર કલેશને જ પામે છે તેમ આત્મા સિવાયના બીજા પદાર્થોમાંથી સાચું સુખ મેળવવાનો પ્રયત્ન કરનાર પણ પરમાથે પોતાની ભૂલને લીધે દુઃખને જ પ્રાપ્ત થાય છે. સાચું અને શાશ્વત સુખ તે નિજાત્મામાં છે. જ્યાં સુધી તેની યથાર્થ ઓળખાણ અને શ્રદ્ધા ન થાય ત્યાં સુધી મનુષ્ય તે તરફ પિતાને પુરુષાર્થ ફેરવી શકતું નથી. અને જગતના અનેકવિધ પદાર્થોમાંથી સુખાભાસોને પ્રાપ્ત કરવાની માથાકૂટમાં ગૂંચવાઈ રહીને આધિ-વ્યાધિ-ઉપાધિ અને જન્મ-જરા-મરણનાં વિવિધ દુઃખને પામી અત્યંત બેદખિન્ન રહ્યા કરે છે. પૂર્વે બાંધેલા પાપકર્મોના ઉદયથી સંપ્રાપ્ત થયેલા અણગમતા પદાર્થોના નિમિત્તથી જીવ દુઃખી થાય છે, જેવા કે નિર્ધનતા, વાંઝિયાપણું, વૈધવ્ય, 1. વિદ્વધર્વ જુગલકિશોર મુખ્તાર-“મેરી ભાવના'. અધ્યાત્મને પંથે