________________ કેમ કે જીવને જે અવ્યાબાધ સમાધિની ઇચ્છા હોય તે સત્સંગ જેવો કેઈ સરળ ઉપાય નથી. આમ હોવાથી દિન દિન પ્રત્યે, પ્રસંગે પ્રસંગે, ઘણી વાર ક્ષણે ક્ષણે સત્સંગ આરાધવાની જ ઈચ્છા વર્ધમાન થયા કરે છે. એ જ વિનંતી આ. સ્વ. પ્રણામ. પરમાર્થદષ્ટિએ વિચારતાં તે પોતાના આત્મિક ગુણોને સંગ કરે તે યથાર્થ સત્સંગ છે, પણ તેવી દશા પ્રગટ કરતાં પહેલા ઘણે વખત સુધી તેવી દશાને પ્રાપ્ત થયેલાં પુરુષેનું, તેમના સમસ્ત વ્યક્તિત્વનું અને તેમનાં વચનામૃતનું વારંવાર અવલંબન લેવું પડે છે. આવા દીર્ધકાળના અભ્યાસના ફળરૂપે જ આવો પરમાર્થ સત્સંગ (એટલે કે અસંગદશા) પ્રગટે છે જેનું બીજુ નામ મોક્ષ છે.' -સત્સંગનું આવું અલૌકિક માહાસ્ય હેવાથી અને તેને જેવું આત્મકલ્યાણનું બીજી કોઈ પણ સત્સાધન નહીં હોવાથી દરેક કક્ષાના મુમુક્ષુએ સત્સંગની અત્યંત રૂચિ અંતરમાં રાખી સર્વ સમયે, સર્વ પ્રસંગે, સર્વ ક્ષેત્રે અને સર્વ ઉપાય, તે સત્સંગ આરાધવાને લક્ષ રાખ. જે કે પુરુષના વચનાદિ પણ મુમુક્ષુઓને અવલંબનરૂપ છે તે પણ જે કાયા અને વચનના યુગમાં પ્રગટ શુદ્ધ આત્મા વ્યાપેલે હોય તે કાયા અને વચનોમાંથી શુદ્ધતાના સ્પંદને એવી તીવ્ર ગતિથી સ્કુરાયમાન થતા હોય છે કે તે મુમુક્ષુના હૃદય સોંસરવા ઉતરી જાય છે અને પાત્ર સાધકને સંત બનાવી દે છે. કહ્યું “પારસમેં ઔર સંતમેં બડો અંતરે જાન, છે કે તે લેહા કંચન કરે, જે કરે આપ સમાન” આમ હોવાને લીધે જ્ઞાનીઓ કહે છે કે આવા પરમ માહાસ્યવાળા સત્સંગને આરાધવાની અમારા અંતરમાં નિરંતર ભાવના રહ્યા જ કરે છે. 1. સર્વ ભાવથી અસંગાણું થવું તે સર્વથી દુષ્કરમાં દુષ્કર સાધન છે; અને તે નિરાશ્રયપણે સિદ્ધ થવું અત્યંત દુષ્કર છે. એમ વિચારી શ્રી તીર્થકર સત્સંગને તેને આધાર કહ્યો છે; કે જે સત્સંગને વેગે સહજસ્વરૂપભૂત એવું અસંગપણું જીવને ઉત્પન્ન થાય છે. -શ્રીમદ્ રાજચંદ્ર, 600/6 અધ્યાત્મને પંથે 57
