________________ અથવા પરભાવને પરિચય કરવા યોગ્ય નથી, કેમ કે કોઈ અંશે પણ આત્મધારાને તે પ્રતિબંધરૂપ કહેવાયેગ્ય છે. જ્ઞાનીને પ્રમાદબુદ્ધિ સંભવતી નથી, એમ જોકે સામાન્યપદે શ્રી જિનાદિ મહાત્માઓએ કહ્યું છે, જ્ઞાની પુરુષને આત્મપ્રતિબંધ પણે સંસારસેવા હોય નહિ, પણ પ્રારબ્ધ પ્રતિબંધપણે હોય; એમ છતાં પણ તેથી નિવર્તાવારૂપ પરિણામને પામે એમ જ્ઞાનીની રીત હોય છે.? નિજસ્વરૂપને દઢ નિશ્ચય વર્તે છે તેવા પુરુષને પ્રત્યક્ષ જગદુવ્યવહાર વારંવાર ચૂકવી દે તેવા પ્રસંગ પ્રાપ્ત કરાવે છે, તે પછી તેથી ન્યૂન દશામાં ચૂકી જવાય એમાં આશ્ચર્ય શું છે? અસ્વસ્થ કાર્યની પ્રવૃત્તિ કરવી અને આત્મપરિણામ સ્વસ્થ રાખવાં એવી વિષમ પ્રવૃત્તિ શ્રીતીર્થકર જેવા જ્ઞાનીથી બનવી કઠણ કહી છે. તે પછી બીજા જીવને વિષે તે વાત સંભવિત કરવી કઠણ હોય એમાં આશ્ચર્ય નથી જેટલી સંસારને વિષે સારપરિણતિ મનાય તેટલી આત્મજ્ઞાનની ન્યૂનતા શ્રી તીર્થકરે કહી છે.' 'આ પ્રમાણે, જ્ઞાનીના જીવનદર્શનનું સામાન્ય પ્રરૂપણ અધ્યાત્મપદ્ધતિથી અને સિદ્ધાંત પદ્ધતિથી કર્યું. તે જ વિષયનું વિસ્તારથી પ્રતિપાદન કરવાના હેતુથી “પ્રમાદ અને જ્ઞાની” એ મુદ્દાની શ્રીગુરુ હવે છણાવટ કરે છે : સામાન્ય દૃષ્ટિએ વિચારતાં જ્ઞાનને આત્મજાગૃતિને સદ્દભાવ હોવાને લીધે ધર્મમાં અનાદરરૂપ અથવા આત્મભાવ પ્રત્યે અસાવધાનીરૂપ પ્રમાદભાવ હેતું નથીઆમ હવા છતાં, પ્રમાદના અનેક પ્રકારોમાંથી તે સાધક બચી શકે તે હેતુથી શ્રીગુરુ પ્રમાદના તે તે વિશેનું તેને સ્મરણ કરાવી દે છે. (1) પાંચ ઈન્દ્રિનું આધીનપણું,... 5 પ્રકાર (સ્પર્શ, રસ, ગંધ, વર્ણ અને શ્રોત્ર) (2) ચાર કષાયનું આધીનપણું. 4 પ્રકાર (ક્રોધ, માન, માયા, લોભને વશ થઈ જવું). 6. શ્રીમદ્ રાજચન્દ્ર, પત્રાંક પ૬૦. 7. એજન , પ૭૫, 1. શ્રીમદ્ રાજચન્દ્ર, પત્રાંક, 551. 2. શ્રીગમ્મસાર, જીવકાંડ, 34. 50 અધ્યાત્મને પંથે
