Adhyatmane Panthe

SR No.: 007117
Original Sutra Author: Shrimad Rajchandra
Author: Mukund Soneji
Publisher: Satshrut Seva Sadhna Kendra
Publication Year: 1980
Total Pages: 6
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 11 MB

Page 53

પાંચમું પદ : “મોક્ષપદ છે. જે અનુપચરિત વ્યવહારથી જીવને કર્મનું કર્તાપણું નિરૂપણ કર્યું, કર્તાપણું હોવાથી ભક્તાપણું નિરૂપણ કર્યું, તે કર્મનું ટળવાપણું પણ છે, કેમ કે પ્રત્યક્ષ કષાયાદિનું તીવ્રપણું હોય, પણ તેના અભ્યાસથી, અપરિચયથી, તેને ઉપશમ કરવાથી, તેનું મંદપણું દેખાય છે, તે ક્ષીણ થવા યોગ્ય દેખાય છે, ક્ષીણ થઈ શકે છે. તે તે બંધભાવ ક્ષીણ થઈ શકવા યોગ્ય હોવાથી, તેથી રહિત એવો જે શુદ્ધ આત્મસ્વભાવ તે રૂપ મોક્ષપદ છે. છ8 પદ H તે “મોક્ષનો ઉપાય છે.” પાંચમું પદ ? મિક્ષપદ છે.” આત્મા પિતાના કર્મને કર્તા અને ભક્તા છે એમ પ્રતિપાદિત કરી હવે તે આત્માને તેવું કર્તા-ભોક્તાપણું જ્યાં સર્વથા ટળી જાય છે એવું શુદ્ધ સ્વભાવરૂપ અને સર્વ પ્રકારની કમલિનતાથી રહિત એવું મોક્ષપદ છે એમ હવે ઉપદેશે છે. અનેક જીવમાં ધાદિ વિકારી ભાવનું તીવ્રપણું દેખાય છે, જ્યારે બીજા સાધકે માં તેવા ભાવનું મંદપણું દેખાય છે જેથી પુરવાર થાય છે કે ક્રોધાદિ વિકારી ભાવોને સમ્યફપણે જે આત્માના ક્ષમાદિ સ્વભાવના લક્ષે ઘટાડવામાં આવે તે ધીમે ધીમે તેની માત્રા ઓછી થતી જાય છે અને તે પ્રક્રિયાને ઠેઠ સુધી લંબાવવામાં આવે તે આખરે તેવા વિકારોને સર્વથા અભાવ થઈ આત્માને મૂળ શુદ્ધ સ્વભાવ પ્રગટી શકે છે. ચૈતન્યની આવી શુદ્ધ, નિર્મળ જે સ્વભાવદશા તેને મેક્ષ કહેવામાં આવે છે. આત્માના જ્ઞાન-આનંદ આદિ ગુણોને જ્યાં પૂર્ણ વિકાસ થાય છે તેવી આ મુક્ત દશા સદેહે પણ હેઈ શકે છે. (જેને તેરમાં ગુણસ્થાનવતી અરિહંત કહે છે) અને દેહરહિતપણે પણ હોઈ શકે છે (જેને વિદેહમુક્ત અથવા ચૌદમાં ગુણસ્થાનવતી સિદ્ધ-પરમાત્મા કહે છે). આ પ્રમાણે “મોક્ષપદ છે” એમ સિદ્ધ કર્યું. છઠું પદઃ તે “મેક્ષને ઉપાય છે.” ઉપર જે મોક્ષપદનું પ્રતિપાદન કર્યું તે મેક્ષપદને પ્રાપ્ત કરી શકાય છે એમ હવે જણાવે છે. આ જીવ અનાદિકાળથી પોતાના અજ્ઞાન-અસંયમના ભાવોને આધીન થયે થકે કર્મબંધને કારણેને સેવે છે અને તેથી તેને ન કર્મબંધ થયા જ કરે છે. આ શુભાશુભ કારણેનું વિવરણ પૂર્વાચાર્યોએ નીચે પ્રમાણે કર્યું છેઃ * (1) મિથ્યાત્વ=ઊંધી માન્યતા, બેટી શ્રદ્ધા. 30 અધ્યાત્મને પંથે