Adhyatmane Panthe

SR No.: 007117
Original Sutra Author: Shrimad Rajchandra
Author: Mukund Soneji
Publisher: Satshrut Seva Sadhna Kendra
Publication Year: 1980
Total Pages: 6
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 11 MB

Page 49

કેમ કે તેની ઉત્પત્તિ માટે કઈ પણ સંગે અનુભવ યોગ્ય થતા નથી. કોઈ પણ સંયેગી દ્રવ્યથી ચેતનસત્તા પ્રગટ થવા યોગ્ય નથી. માટે અનુત્પન્ન છે. અસંગી હોવાથી અવિનાશી છે, કેમ કે જેની કોઈ સંયોગથી ઉત્પત્તિ ન હોય, તેનો કોઈને વિશે લય પણ હોય નહીં. ત્રીજું પદ આત્મા કર્તા છે. સર્વ પદાર્થ અર્થક્રિયા સંપન્ન છે. કંઈને કંઈ પરિણામક્રિયા સહિત જ સર્વ પદાર્થ જોવામાં આવે છે. આત્મા પણ ક્રિયા સંપન્ન છે. ક્રિયા સંપન્ન છે માટે કર્તા છે. આ ઉપરાંત બીજી પણ કેટલીક હકીક્તને સૂક્ષમ વિચાર કરવાથી આત્માના નિત્યપણાનું અનુમાન થઈ શકે છે. (1) એક જ કુટુંબમાં જન્મેલા, એક જ કેળવણીને પામેલા, બે બાળકના વ્યક્તિત્વમાં ખૂબ જ જુદાપણું દેખાય છે, જે પૂર્વકર્મની સત્તા સાબિત કરે છે. પૂર્વ જન્મ સાબિત થતાં આત્માનું નિત્યત્વ સ્વયં પુરવાર થઈ જાય છે. (2) ઉંદર-બિલાડી, મેર-સાપ વગેરે જન્મજાત વિર પૂર્વસંસ્કાર સૂચવે છે. (3) સપ વગેરે પ્રાણીઓમાં ક્રોધાદિ વિશેષ પ્રમાણમાં દેખાય છે. યથા– 0 “કેધાદિ તરતમ્યતા સર્પાદિકની માંય પૂર્વજન્મ સંસ્કાર તે, જીવનિત્યતા ત્યાંય.”૧ (4) કેટલાક સંત-મહાત્માઓને કે અન્ય વ્યક્તિઓને પિતાના પૂર્વભવનું સ્પષ્ટ જ્ઞાન થાય છે, જેને જાતિસ્મરણજ્ઞાન કહેવામાં આવે છે. - ત્રીજી પદઃ હવે શ્રીગુરુ ત્રીજા પદની પ્રરૂપણ કરે છે જેમાં “આત્મા કર્તા છે? તે સિદ્ધાંત રજૂ કરે છે. આ જગતમાં જે કાંઈ જડ કે ચેતન પદાર્થો દેખાય છે તે સવમાં કાંઈ ને કાંઈ ફેરફાર થતે જોવામાં આવે છે, પછી ભલે તે સ્થૂળ હોય કે સૂક્ષમ; અથવા એક પ્રકારનું હોય કે અનેક પ્રકારને. પ્રત્યક્ષપણે દેખવામાં આવતા આ ફેરફારને તે તે પદાર્થ કર્તા છે. પદાર્થોમાં થતી આ ક્રિયા(પરિણમન, અવસ્થા)નું વિવેચન પૂર્ણજ્ઞાની એવા શ્રીજિન પરમાત્માએ અનેક દૃષ્ટિથી કર્યું છે. પદાર્થમાં થતાં આ વિધવિધ પરિણામેની વ્યવસ્થાને યથાર્થ સમજવા માટે સાપેક્ષ દષ્ટિની આવશ્યકતા છે. જે જે દૃષ્ટિથી તે પરિણામ જોવામાં આવે તે દૃષ્ટિ (આંશિક જ્ઞાન-point of view)ને નય કહીએ અને તેના મુખ્ય સાત નય છે. એમનાં નામ 1. શ્રી આત્મસિદ્ધિશાસ્ત્ર, 67. અધ્યાત્મને પંથે