________________ કલ્પિત પદાર્થ વિષે “સત'ની માન્યતા હોય છે, દીર્ઘકાળ સુધી યથાર્થ બોધને પરિચય થવાથી બાધબીજની પ્રાપ્તિ હોય છે અને તે બાધબી જ તે પ્રાયે નિશ્ચય સમ્યકત્વ હોય છે.” “જાકે હિરમેં સ્યાદવાદ સાધના કરત, શુદ્ધ આતમકે અનુભૌ પ્રગટ ભયે હૈ, જાકે સંકલપ વિકલપ કે વિકાર મિટી સદા કાલ એકભાવ રસ પરિણયે હૈ, જાતે બંધ વિધિ પરિહાર મોક્ષ અંગિકાર - અ સુવિચાર પક્ષ સઊ છાંડી દીને હૈ, જાકી જ્ઞાન મહિમા ઉદ્યોત દિન દિન પ્રતિ, - સોઉ ભવ સાગર ઉલંઘી પાર ગયે હૈ.૨ શ્રામય જ્યાં એકાગરૂય ને એકાગય વસ્તુ નિશ્ચય નિશ્ચય બને આગમ થકી, આગમ પ્રર્વતના મુખ્ય છે.” Oo “પ્રવચન અંજન જે સદ્ભર કરે, દેખે પરમ નિધાન જિનેશ્વર; હદય-નયન નિહાળે જગધણુ, મહિમા મેરુ સમાન જિનેશ્વર, ધર્મ જિનેશ્વર ગાઉં 4 આ પ્રમાણે જ્ઞાનીપુરુષના વચનના આધારે વસ્તુસ્વરૂપને યથાર્થ નિર્ણય કરવો જોઈએ. આ જ સમ્યગજ્ઞાન છે. જયાં સુધી આવું સમ્યગૂજ્ઞાન અંતરમાં સુસ્થિત ન થાય ત્યાં સુધી ચિત્ત ચંચળ રહે, ભય અને આકુળતા ટળે નહિ અને અનેકવિધિ સંકલ૫– વિકપની જાળમાં સાધક ફસાયેલો રહે. કદાચિત ઉપર ઉપરથી સમભાવ રાખવાનો પ્રયત્ન કરે, પણ યથાર્થધમાં સ્થિરતા ન થઈ હોવાથી નામમાત્ર સમતા - ઉપલક સમતા - દેખાવની સમતા આવે, સાચી સમતા આવે નહિ. આમ વસ્તુને યથાર્થ નિર્ધાર અંતરમાં થયા વિના જગતના અનેકવિધ પદાર્થોમાં વૃત્તિ દોડ્યાં કરે છે અને જ્યાં સ્થિર થવી જોઈએ ત્યાં સ્થિર થઈ શકતી નથી. આ વિશ્વને સર્વોત્કૃષ્ટ પદાર્થ મારે શુદ્ધ આત્મા જ છે. તેનાથી વિશેષ, મેટુ, મહાન, ઉન્નત સુખદાયક, ઉંચી કક્ષાનું, ઉપાદેય, સ્વીકાર્ય, આદરણીય, શ્રેયરૂપ, ધ્યેયરૂપ, લક્ષ્યરૂપ, શ્રદ્ધવાયેગ્ય, પ્રાપ્તવ્ય, અને કૃતકૃત્યતાદાયક અન્ય કોઈ જ નથી એ નિર્ણય મુમુક્ષુને થી અનિવાર્ય છે. આ પરમ પદાર્થ જે નિજાત્મા, 1. શ્રીમદ્ રાજચંદ્ર 330. 2. શ્રી સમયસાર નાટક, 3. શ્રી પ્રવચનસાર 232. 4. યોગીરાજ શ્રી આનંદઘનજી મહારાજ, અધ્યાત્મને પંથે 15
