________________ નિઃશંકપણે તે “સત’ છે એવું દઢ થયું નથી, અથવા તે “પરમાનંદરૂપ જ છે એમ પણ નિશ્ચય નથી. અથવા તો મુમુક્ષતામાં પણ કેટલોક આનંદ અનુભવાય છે તેને લીધે બાહ્યશાતાનાં કારણે પણ કેટલીક વાર પ્રિય લાગે છે (!) અને તેથી આ લોકની અ૯પ પણ સુખેચ્છા રહ્યા કરે છે, જેથી જીવની જોગ્યતા રોકાઈ જાય છે. જોઈએ. નિજ શુદ્ધ આત્મતત્વની અબાધિત સત્તાની આત્યંતિક રુચિ જ્યાં સુધી ન થાય ત્યાં સુધી મુમુક્ષના જીવનને ઝોક જેવી જોઈએ તેવી ગતિથી સાધના તરફ વળતું નથી. જ્યાં સુધી જગતના કેઈ પણ પદાર્થમાંથી સુખ મળશે એવી માન્યતા ઊડે ઊંડે પણ રહે ત્યાં સુધી પરમાનદ રૂપ એવા પિતાના આત્મા પ્રત્યે વૃત્તિનું પ્રવાહવું થાય નહિ અને જયાં સુધી આમ ન બને ત્યાં સુધી આત્મસાક્ષાત્કાર કેવી રીતે થઈ શકે ? માટે જ્યાં સુધી મેક્ષેછા યથાયોગ્ય અને તીવ્ર નથી બનતી ત્યાં સુધી મુમુક્ષુએ સદ્દગુરુ આજ્ઞાની શ્રદ્ધાના બળે આગળ વધવું રહ્યું. અણુમાત્ર પણ રાગાદિને સદ્દભાવ વતે જેહને, 1 તે સર્વ આગમધર ભલે પણ જાણ નહીં આત્મને.' હે જીવ ભૂલ માં. તને સત્ય કહું છું. સુખ અંતરમાં છે તે બહાર શોધવાથી નહિ મળે. અંતરનું સુખ અંતરની સ્થિતિમાં છે, સ્થિતિ થવા માટે બાહ્ય પદાર્થો સંબંધીનું આશ્ચર્ય ભૂલ.૨ વતે નિજ સ્વભાવને અનુભવ લક્ષ પ્રતીત; 1 વૃત્તિ વહે નિજભાવમાં પરમાર્થે સમક્તિ.”૩ આમ, આત્મસ્વરૂપમાં યથાયોગ્ય નિઃશતાની ઊણપ તથા તે જ પરમાનંદરૂપ છે એ બાબતને અનિશ્ચય - આ બે પેટાકારણને નિર્દેશ કર્યો. હવે મુમુક્ષુદશામાં પણ અમુક પ્રકારના સુખનું વદન થાય છે તેવું ત્રીજું પેટાકારણ દર્શાવે છે. જેમ જેમ ક્રોધાદિ ઉપશમ પામતા જાય અને સામાન્યપણે ભક્તિમાર્ગ આદિની આરાધના જામતી જાય તેમ તેમ સુખ ઉપજાવનારા બે પ્રકારનાં કારણે સાધકદશામાં આવી પડે છે. એક તે અનેકવિધ સાત્વિક્તાના અંશે જેવા કે સદ્દગુરુ-પરમાત્મા આદિના દર્શન-પૂજન-વિનય કરતાં કરતાં રોમાંચ, હર્ષાશ્રુ, કંઠનું ગદગદ થઈ જવું, સમસ્ત 1. શ્રી સમયસાર, 2018 2. શ્રીમદ્ રાજચંદ્ર, 108. 3. શ્રી આત્મસિદ્ધિશાસ્ત્ર, 111. અધ્યાત્મને પંથે